Đây là kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học di truyền ở Đại học Leicester nước Anh. Họ đã phát hiện 11 trình tự độc đáo trong nhiễm sắc thể Y (tức đoạn DNA chỉ có ở nam giới) hiện vẫn tồn tại trong cơ thể người châu Á hiện đại. Qua phân tích một cách hệ thống DNA của hơn 5000 nam giới, nhóm nghiên cứu đã truy ngược dòng phụ hệ [huyết thống nam giới, male lineages] đến những « người cha ban đầu » [thủy tổ, founding fathers] gần nhau của họ.

Các thời điểm đầu (DC) của 10 phả hệ lớn và đường khuếch tán của chúng ở châu Á

Nhóm nghiên cứu phát hiện các hậu duệ của Khan – vị vua có mấy trăm con đẻ – hiện cư trú tại phần lớn châu Á. Ngoài ra nhóm nghiên cứu còn truy nguyên được 10 phả hệ còn lại.

Các phả hệ này được cho là có nguồn gốc ở vùng từ Trung Á đến Đông Nam Á trong thời gian từ năm 2100 TCN tới năm 1100 trên một vùng đất rộng. Nhóm nghiên cứu phát hiện trong hơn 5000 người được xét nghiệm có 37,8% thuộc vào một trong 11 phả hệ đó.

Nếu tỷ lệ 37,8% nói trên được phản ánh trong toàn bộ số dân ở châu Á thì điều đó có nghĩa là khoảng 830 triệu người hiện sống tại châu Á đều mang nhiễm sắc thể Y được di truyền từ một trong số 11 người nói trên.

Trong số 11 phả hệ này, có một phả hệ có thể truy ngược tới một vị vua từng cai trị Trung Quốc. Đó là Giocangga [Ái Tân Giác La, 1526-1583]. Cháu nội ông là Nurhaci [Nỗ Nhĩ Cáp Xích, 1559-1626, tức Thanh Thái Tổ] đã đặt nền móng cho triều đình nhà Thanh thống trị Trung Quốc từ năm 1644 đến 1912. Giocangga có rất nhiều con với các thê thiếp của mình, và là tổ tiên trực hệ của khoảng hơn 1,5 triệu người.

Nỗ Nhi Cáp Xích

Nhóm nghiên cứu còn phát hiện, một chi khác có thể truy ngược tới phả hệ có cụm dân cư sống tập trung dọc “Con đường tơ lụa”, một con đường buôn bán xuất hiện vào khoảng năm 850. Điều đó cho thấy tổ tiên họ có thể bắt nguồn từ những nhà cai trị đầy quyền lực chiếm giữ vùng đồng cỏ mà Con đường tơ lụa đi qua – Khitan, Tanguts Xia, Juchin, Kara-Khitan [Khiết Đan, tức Tây Hạ, Nữ Chân, Ca Lạt Khiết Đan] và đế quốc Mông Cổ.

Các nhà nghiên cứu cho rằng Abaoji [Gia Luật A Bảo Cơ] tức Liêu Thái Tổ [hoàng đế đầu tiên của triều đại nhà Liêu ở Trung Quốc] và Great Khan [Đại Khả Hãn, tức Đại vương] của dân tộc Khitan – mất năm 926 tại lãnh thổ Khitan của Trung Quốc – có thể là ứng viên thủy tổ của phả hệ này.

Một phả hệ vẽ trong bản đồ hàng hải của người Catalonia

Bản đồ hàng hải của người Catalonia [một tộc người ở Tây Ban Nha] vẽ vào khoảng thời gian 1325 1387có mô tả một trong các dòng họ phụ hệ từng chiếm ưu thế ở châu Á và dường như dòng họ này khởi nguồn từ một trong các đế quốc trỗi dậy dọc theo Con đường tơ lụa.

Giáo sư Mark Jobling nhà di truyền học của Đại học Leicester phụ trách công trình nghiên cứu mà kết quả đã đăng trên tạp chí European Journal of Human Genetics, nói rằng trước khi xác định được các vị thủy tổ kể trên, nhóm của ông đã tiến hành rất nhiều công việc điều tra nghiên cứu.

“Trong số các thủy tổ sống từ năm 2100 TCN tới năm 300 ấy, có vị đã sống trong cả hai cộng đồng làm nghề nông cũng như bộ lạc làm nghề du mục”, – GS Jobling cho biết.

Ông nói: “Tỷ lệ sinh đẻ thành công cao thường có liên quan tới địa vị xã hội cao, những người có địa vị hiển hách thì có tỷ lệ sinh đẻ trong hôn phối khá cao và hậu duệ của họ có tỷ lệ chết khá thấp, họ cũng có số thê thiếp nhiều hơn mức bình quân. Những người có nguồn gốc ban đầu trong thời kỳ lịch sử này hầu như chỉ xuất hiện trong quần thể dân du mục nói tiếng Altai. Điều đó có thể phản ánh sự thay đổi tổ chức chính trị trong nền kinh tế du mục và sự dễ dàng truyền bá nhiễm sắc thể Y thoát khỏi sự hạn chế của không gian và thời gian, nhờ việc sử dụng ngựa để đi lại.

Các chế độ xã hội mới và sự thích ứng về kinh tế của các chế độ đó đã xuất hiện sau khi người ta thuần hóa được loài ngựa. Việc dùng ngựa để cưỡi đã tăng cường mạnh mẽ mối liên hệ Đông-Tây và buôn bán Nam-Bắc giữa Siberia với vùng phía Nam, và sinh ra một kỹ thuật chiến đấu mới [tức chiến thuật dùng kỵ binh]. Đây là yếu tố chủ yếu giải thích vì sao các dân tộc du mục đều chiến thắng các dân tộc sống định cư khi họ có xung đột với nhau”.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích nhiễm sắc thể Y của 5.321 người đàn ông đến từ 127 quần thể tộc hệ khác nhau tại các nơi ở châu Á. Trong các nhóm gene đã kiểm tra, họ phát hiện thấy 11 trình tự nhiễm sắc thể Y chung. Qua tìm kiếm các đột biến độc đáo mà những người này tích lũy được theo thời gian, nhóm nghiên cứu ước tính được thời điểm khởi nguồn của các trình tự nhiễm sắc thể Y đó.

Qua quan sát sự phân bố của các trình tự nhiễm sắc thể Y trong số người được giám định, nhóm nghiên cứu có thể thông qua việc tra tìm tộc hệ để phỏng đoán nơi khởi nguồn của họ. Kết quả nghiên cứu thực hiện vào năm 2003 đã cho thấy khoảng 16 triệu người trên toàn thế giới có thể có quan hệ huyết thống với thủ lĩnh Mông Cổ Genghis Khan chết năm 1227.

Genghis Khan

Các nhà khoa học đã truy ngược tộc hệ có nhiễm sắc thể Y cực kỳ giống nhau đến một tổ tiên đơn nhất nào đó từng sống ở Mông Cổ cách nay 800 năm. Nhóm nghiên cứu tin rằng người cha duy nhất từng có cơ hội sinh nhiều con như thế có thể là Genghis Khan, nhà chỉ huy quân sự Mông Cổ. Trong vòng 80 năm, ông đã lập nên một đế quốc bao trùm phần lớn Trung Quốc, Iran, Pakistan, Triều Tiên và miền Nam nước Nga. Đế quốc này tiếp tục mở rộng sang phần lớn châu Á và lan đến châu Âu. Điều đó có nghĩa là con cháu Genghis Khan có dịp truyền bá rộng rãi gene của ông.

Tom Robinson, vị giáo sư toán học thống kê có tổ tiên ở Lake District [một vùng núi ở Tây-Bắc nước Anh], là người đầu tiên được xác nhận là phi Á châu có mang nhiễm sắc thể của Genghis Khan. Người ta phát hiện thấy tổ tiên phụ hệ của GS Robinson trước kia từng ở vùng núi Kapkaz gần Biển Đen.

Một nghiên cứu tương tự cho thấy Giocangga rất có thể cũng là đầu nguồn của một dây nhiễm sắc thể Y độc đáo khác, có thấy ở người Trung Quốc và người Mông Cổ hiện nay.

Thế nhưng nếu muốn truy tìm các nhiễm sắc thể Y trội hơn khác trong các nhân vật khác thì phải tìm kiếm những người có quyền thế và có tiềm lực sinh nuôi nhiều con vào thời gian thích hợp [với khả năng sinh lý] của họ, khi các trình tự gene được tìm thấy xuất hiện đầu tiên, từ đó đưa ra phỏng đoán tương tự có căn cứ khoa học.

Lãnh thổ mà Genghis Khan chiếm được rộng gấp 4 lần lãnh thổ của Đại đế Alexander. Hiện nay Genghis Khan vẫn còn được tôn sùng tại Mông Cổ và tại một phần Trung Quốc.

Một trong số 11 vị thủy tổ khai quốc kể trên có thể đã sống vào năm 700 TCN tại miền Bắc Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay, trong khi các vị khác sống ở Iran vào năm 1100 CN. Những vị khác có thể khởi nguồn tại Đông Nam Á trong khoảng thời gian từ năm 2100 TCN đến năm 1500. Trong thời gian đó những người làm nghề nông đi qua Myanmar tiến về phía Nam, đến Lào, Thái Lan và Campuchia, đi thẳng tới vùng Mon và đế quốc Cao Miên.

Biện pháp duy nhất có thể xác định chính xác lai lịch của 11 vị thủy tổ kể trên là tìm thấy hài cốt và lấy được DNA của họ. Nếu tìm ra và khai quật được phần mộ của các thủ lĩnh như Genghis Khan thì sẽ có thể thực hiện việc giám định quan hệ họ hàng bên nội cuối cùng của hàng triệu người trên toàn thế giới.

Chris Tyler-Smith, nhà khoa học di truyền tiến hóa làm việc tại Viện nghiên cứu Wellcome Trust Sanger Institute ở Hinxton, Anh Quốc, năm 2003 từng lãnh đạo một nghiên cứu đầu tiên về vấn đề trình bày trong bài này, nói với tạp chí Nature rằng tìm kiếm mối liên kết giữa những người có quan hệ họ hàng nói trên là một công việc rất hấp dẫn.

Nguyễn Hải Hoành

---

Nguồn :
1- The 11 fathers of Asia: 800 million modern men are descended from a handful of ancient leaders - including Genghis Khan
2- Universal brother! The study said 160 million Asian male descendant of Genghis Khan