Những năm gần đây, sự phát triển của internet và kỹ thuật số đã khiến việc tự xuất bản sách điện tử trở nên hết sức nhanh chóng, dễ dàng, góp phần làm phong phú thêm cho nền văn hóa đọc. Tại Việt Nam, nếu xu hướng này được cập nhật sớm cũng sẽ khiến những người yêu sách có thêm nhiều lựa chọn.

Sách đến với người đọc chỉ sau một cú nhấp chuột

Nếu trước đây, trong hàng triệu bản thảo gửi đến các nhà xuất bản (NXB) chỉ một tỷ lệ nhỏ được chọn mới có thể ra mắt công chúng thì ngày nay, sự phổ biến của internet cùng xu hướng sử dụng các thiết bị đọc điện tử đã giúp hầu hết các tác phẩm đều có cơ hội tiếp cận rộng rãi đến người đọc.

Được biết đến nhiều nhất trong việc cung cấp dịch vụ tự xuất bản sách điện tử là Amazon.com. Thay vì phải bỏ nhiều tiền hoặc thời gian để các NXB phát hành sách cho mình, các tác giả có thể giảm rất nhiều chi phí bằng cách gửi tác phẩm đến thẳng Amazon.com.

Chỉ sau một số thao tác đơn giản là sách đã sẵn sàng cho độc giả chọn đọc. Đặc biệt trong mô hình của Amazon, tác giả được chia đến 70% doanh thu bán được, trong khi các NXB truyền thống khắp nơi trên thế giới thường chỉ trả cho người viết từ 10 đến 20% doanh thu.

Điều này sẽ đặc biệt có ý nghĩa ở Việt Nam, nơi thị trường sách nhỏ bé, nhuận bút viết sách quá thấp khiến những người có văn tài và những người nắm giữ nhiều kiến thức quan trọng không mặn mà với việc viết sách.

Nếu trong tương lai sách điện tử và phương thức thanh toán bằng các loại thẻ tín dụng trở nên phổ biến ở nước ta, người đọc sẽ có thể có thêm nhiều sách hay và các kiến thức bổ ích sẽ được chia sẻ rộng rãi hơn.

Ngoài Amazon, hiện nay còn có khoảng hơn 30 trang web tiếng Anh chứa các gói dịch vụ giúp tác giả có thể chọn cho mình hình thức phát hành sách phù hợp nhất. Trên các trang này, người viết tìm được lời khuyên và nhiều lựa chọn cần thiết về từng khâu trong quá trình xuất bản, từ việc thiết kế bìa, biên tập bản thảo…

Người viết cũng có thể yêu cầu gói dịch vụ phù hợp với túi tiền và sở thích. Khi tác phẩm hoàn tất, chỉ một cú nhấp chuột là sách đã sẵn sàng để cho những người quan tâm tải về đọc.

Trên trang web Authr.com còn có phần quyên tiền hỗ trợ quá trình sáng tác của tác giả. Rất nhiều sách chỉ mới hoàn chỉnh bìa và đề cương đã được đưa ra giới thiệu, nhiều tác phẩm trong số đó kêu gọi được tài trợ hoặc được người đọc đặt mua trước, giúp người viết có kinh phí để hoàn thành nốt cuốn sách.

Chỉ tính riêng ở Mỹ, trong vòng năm năm từ 2006 đến 2011, con số tự xuất bản đã đạt tới 1 triệu đầu sách/quý. Theo khảo sát của selfpublishing.com, đến 81% người thường xuyên đọc sách ở Mỹ có ý định viết sách.

Năm 2011 so với năm trước đó, lượng sách điện tử tự xuất bản tăng 129% trong khi sách in chỉ tăng 33%. Đến giữa năm 2011, đã có bảy tiểu thuyết của bốn tác giả tự xuất bản lọt vào danh sách sách điện tử bán chạy nhất tại New York Times.

Còn theo khảo sát tại Anh, trong nửa đầu năm 2012, sách tự xuất bản (trong đó hầu hết là sách điện tử) chiếm đến 11% tổng số sách được ra mắt.

Cơ hội đưa sách ra với quốc tế

Nhiều người lo ngại rằng thiếu đi sự biên tập khắt khe của các NXB truyền thống, sách tự xuất bản trên internet sẽ kém chất lượng. Tuy nhiên, hình thức tự xuất bản lại giúp nhiều tác phẩm có sức hút với độc giả không bị bỏ sót.

Điển hình là câu chuyện của Amada Hocking ở bang Minnesota, Mỹ. Cây bút nữ sinh năm 1984 này bắt đầu viết khi học trung học. Đến năm 2010, Amada sáng tác được 17 cuốn tiểu thuyết nhưng lại không tìm được NXB nào đồng ý xuất bản bất kỳ cuốn sách nào của cô.

Cuối cùng, Amada đưa sách của mình lên Amazon.com và Smashwords.com.Chỉ sáu tháng sau, cô bán được 150 ngàn bản sách. Cho đến giờ này Amada Hocking đã bán được 1,5 triệu bản sách, thu được số tiền là 2,5 triệu USD.

Bên cạnh đó, sự chọn lọc, đánh giá của bạn đọc thường khá chính xác. Hai tác giả Dave Cornford và Steven Lewis đã tiến hành một cuộc khảo sát để tìm hiểu về tình hình tự xuất bản sách ở Anh. Họ đặt ra bảng câu hỏi cho 1.007 tác giả đã ra mắt sách theo dạng này.

Kết quả cho thấy những tác giả có sách bán chạy và thu nhập tốt là những người thật sự đầu tư nghiêm túc cho việc viết lách. Tuy số tác giả sống được bằng nghề viết chỉ chiếm vài phần trăm nhưng có đến 95% tác giả hài lòng với kết quả xuất bản, bởi phần lớn người viết dạng này đều hướng đến những mục tiêu ngoài lợi nhuận.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy gần 50% người đã có sách tự xuất bản có ý định tiếp tục viết cuốn nữa.

Hình thức xuất bản sách điện tử đang xóa bỏ khoảng cách về địa lý, khiến một tác phẩm được viết bằng một ngôn ngữ phổ biến và có giá trị có thể tiếp cận người đọc trên toàn cầu một cách nhanh chóng. Trên Amazon.com hiện nay đã có sách đến từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Bangladesh, Nam Phi… được viết bởi những tác giả từ lứa tuổi 11 cho đến 80.

Nhiều người Việt Nam đã biết đến hệ thống bán sách trên mạng Amazon, biết cả cách thức đưa tác phẩm lên đó, nhưng ngoài những tác phẩm của người nước ngoài viết về Việt Nam, hiện nay vẫn chưa có tác phẩm nào của một cây bút trong nước xuất hiện trên trang web này.

Tại những đất nước có nền văn hóa đọc phát triển, sách điện tử tự xuất bản sẽ giúp mỗi người đều có thể có một cuốn sách để lại trong kho tàng nhân loại. Còn với những nước mà việc nâng cao dân trí đáng phải đặt lên hàng đầu như Việt Nam, đó sẽ là một phương tiện vô cùng hữu ích để chia sẻ, truyền bá kiến thức nếu được sử dụng đúng cách.

CẨM TÚ (DNSGCT)