Tháng 4 và tháng 6 năm nay, Quốc hội Trung Quốc (TQ) đã lần lượt bổ nhiệm ông Vạn Cương làm Bộ trưởng Bộ Khoa học kỹ thuật và ông Trần Trúc làm Bộ trưởng Bộ Y tế; cả hai ông đều không phải là đảng viên Đảng Cộng sản TQ.

Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trên con đường cải cách chính trị theo hướng mở rộng dân chủ của TQ, vì đây là lần đầu tiên sau hơn 20 năm cải cách mở cửa, chính phủ TQ cử các nhân sĩ không cộng sản làm bộ trưởng. Đồng thời, dư luận TQ và nước ngoài cũng hết sức quan tâm xem các vị bộ trưởng ngoài đảng này liệu có hoàn thành tốt trọng trách của mình hay không, vì chắc chắn họ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn các bộ trưởng là đảng viên cộng sản.

Trong chính phủ TQ khóa thứ nhất (1949-1954), theo chủ trương đoàn kết dân tộc hồi ấy, các nhân sĩ không cộng sản chiếm 30/56 ủy viên của Ủy ban Chính phủ Nhân dân Trung ương và 2 trong số 6 phó Thủ tướng. Nhưng khi bắt đầu phong trào “Chống phái hữu” năm 1957, số nhân sĩ này bị loại hết ra khỏi chính phủ.

Từ năm 2005, Đảng CSTQ chủ trương đưa người ngoài Đảng vào các cương vị lãnh đạo chính quyền từ cấp huyện trở lên. Đến 1/2007, đã có hơn 32 nghìn người ngoài Đảng được nhận chức vụ lãnh đạo trong chính quyền các cấp; hơn 180 nghìn đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp không phải là đảng viên Đảng CSTQ.

Sau đây là tóm tắt lý lịch của hai tân bộ trưởng nói trên:

Ông Trần Trúc (Chen Zhu), dân tộc Hán, quê Giang Tô, sinh năm 1953 tại Thượng Hải, tiến sĩ huyết học (1989), viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học TQ (1995). Năm 1970 tham gia công tác, được cử làm Ủy viên Chính Hiệp (tương đương Mặt trận Tổ quốc ở VN) toàn quốc khóa X. 1981 nhận học vị thạc sĩ Học viện Y khoa số 2 Thượng Hải. Thời gian 1984-1989 làm nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Viện Huyết học Trường đại học Paris VII ở Pháp. 1990 làm giáo sư bệnh viện Thụy Kim thuộc trường ĐH Y khoa số 2 Thượng Hải. Năm 1998 làm Chủ nhiệm Trung tâm Gien nhân loại Thượng Hải. Là nhà khoa học chủ trị Dự án “973” cấp Nhà nước, có trình độ học vấn cao trong lĩnh vực huyết học, sinh học phân tử và sử dụng thành thạo tiếng Anh, Pháp; trên một số lĩnh vực ông đã đạt được các thành quả có tính đột phá, trở thành một chuyên gia nổi tiếng trên thế giới.

Trần Trúc là người nước ngoài đầu tiên được tặng “Prix de l’Oise” của Pháp (lĩnh vực ung thư học), giải thưởng Katherine của Mỹ và giải thưởng hạng hai Tiến bộ KHKT Nhà nước TQ. Ông là viện sĩ Viện Khoa học thế giới thứ ba, viện sĩ người nước ngoài của Viện khoa học châu Âu và Viện Hàn lâm Khoa học Mỹ, Viện Hàn lâm Khoa học Pháp. Tháng 10/2000 được cử làm Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học TQ. Vợ ông là bà Trần Trại Quyên, tiến sĩ y khoa trường ĐH Paris VII.

Bộ Y tế TQ luôn chịu sức ép rất lớn của xã hội; từng có thời kỳ khủng hoảng lãnh đạo: ông Zhang Wen-kang mất chức bộ trưởng vì để xảy ra tình trạng giấu giếm sự thật trong nạn dịch SARS năm 2003; sau đó ông Cao Cường (Gao Qiang), nguyên thứ trưởng được cử làm quyền bộ trưởng. Nay ông Cao Cường làm Thứ trưởng kiêm Bí thư Đảng ủy Bộ Y tế.

Ông Vạn Cương (Wan Gang), sinh năm 1952, người Thượng Hải, tiến sĩ cơ khí. Năm 1978 tốt nghiệp Học viện Lâm nghiệp Đông Bắc, ở lại trường dạy học. Từ 1979 đến 1981 học chuyên ngành cơ học thực nghiệm tại Viện Nghiên cứu lý thuyết kết cấu trường ĐH Đồng Tế. 1981 nhận học vị thạc sĩ rồi ở lại trường dạy học. Thời gian 1985 1991 làm nghiên cứu sinh tiến sĩ Khoa Cơ khí tại Clausthal Technical University, CHLB Đức. Sau đó làm việc 10 năm (1991-2001) tại Tập đoàn công ty ô tô Audi (Đức), ban đầu là kỹ sư, sau được đề bạt làm giám đốc kỹ thuật Ban sản xuất và Ban Quy hoạch tổng thể của Tập đoàn này. Năm 2000, ông gửi lên chính phủ TQ một kiến nghị tổ chức sản xuất “ô tô sạch”; được chính phủ TQ tiếp thu. Cuối năm đó, Bộ KHKT TQ mời ông về nước làm việc.

Tháng 4/2001 Vạn Cương được cử làm chủ nhiệm Trung tâm Công trình ô tô năng lượng mới thuộc trường ĐH Đồng Tế (Tong Ji), Thượng Hải. Bốn tháng sau ông được bổ nhiệm làm Trợ lý Hiệu trưởng; tháng 6/2003 làm Hiệu phó; tháng 7/2004 làm Hiệu trưởng trường ĐH Đồng Tế.

Vạn Cương là đảng viên Đảng Chí Công (Public Interest Party) Trung Quốc – đảng này thành lập từ năm 1925, thành phần chính là người Hoa ở nước ngoài về và các nhà trí thức; hiện có 15.600 đảng viên. Tháng 12/2006 ông được bầu làm Phó Chủ tịch đảng này. Vạn Cương sử dụng thành thạo tiếng Anh, tiếng Đức./.

Nguyên Hải