"Nhược dương" là từ được dùng để chỉ tình trạng "bất lực" của nam giới, từ chuyên môn là "Rối loạn cương dương" (erectile dysfunction, viết tắt là ED). Ở nước ta chưa có nghiên cứu và thống kê nào đưa ra con số cụ thể mà chỉ ghi nhận chung là chắc chắn không ít người có nhu cầu chữa trị nhược dương.

NGUYÊN NHÂN CỦA NHƯỢC DƯƠNG

Ở một số nước đã phát triển, với mục đích "Nâng cao chất lượng cuộc sống", những vấn đề thuộc lĩnh vực tình dục trước đây bị xem là "thầm kín", "đáng xấu hổ" nay đã được mổ xẻ để người bệnh cùng thầy thuốc có cái nhìn đúng đắn về tình trạng bệnh nhằm hợp tác với nhau trong quá trình điều trị. Còn ở ta, hiện vấn đề đang ở trong hai trạng huống, mà nếu xét về khía cạnh sức khỏe, đều không có lợi. Một là người bị nhược dương thường tìm cách che dấu, "âm thầm chịu đựng", cho rằng "thế là hết", không mạnh dạn tìm đến bác sĩ "thổ lộ tâm sự" để được chữa trị. Hai là tìm cách tự chữa theo lời đồn đại, hoặc tìm đến người không thuộc chuyên môn để chữa theo lối "gia truyền", "bí truyền" rất đáng ngờ, nguy hiểm hơn là tìm mua các loại thuốc ED lưu hành bất hợp pháp để tự chữa trị (nên biết, loại thuốc điều trị nhược dương nổi tiếng Viagra vẫn chưa được Bộ Y tế nước ta cho phép nhập khẩu và lưu hành). Dựa vào thư của khá nhiều bạn đọc thắc mắc về vấn đề tế nhị này, chúng tôi biết đã có nhiều thuốc được tự ý sử dụng một cách bừa bãi. Vì vậy, xin có đôi điều luận bàn về một số thuốc được dùng để trị nhược dương, với sự nhấn mạnh đầu tiên là việc chữa trị căn bệnh "tế nhị" này nhất thiết phải tuân theo đúng hướng dẫn của bác sĩ điều trị.

Trước hết, ta cần biết quá trình "cương cứng" được xem là kết quả của sự dồn máu và tích tụ tại xoang thể hang của cơ quan sinh dục nam. Kết quả này đạt được là do có sự tổng hợp hài hòa các yếu tố tác động lẫn nhau như: yếu tố thần kinh, tâm lý, yếu tố nội tiết, yếu tố tuần hoàn - mạch máu, yếu tố giải phẫu - mô học của cơ quan sinh dục nam.

Ðó là các yếu tố nội tại, nếu có rối loạn sẽ dẫn đến "có vấn đề". Ngoài ra còn phải kể thêm những tác động xấu của những yếu tố bên ngoài đưa vào như: dược phẩm (có khá nhiều thuốc làm giảm ham muốn, làm "yếu sinh lý"), rượu (ngoài nhiễm độc do nghiện rượu, tình trạng "say xỉn" cũng đồng nghĩa với bất lực tạm thời), ma túy v.v...

Do cơ chế của sự cương cứng như thế nên nguyên nhân gây ra rối loạn cương cứng cũng rất phức tạp. Về điều trị, có nhiều phương pháp như: tâm lý liệu pháp, tiêm thuốc giãn mạch vào thẳng "thể hang", dùng dụng cụ hút chân không, giải phẫu để nhét thiết bị vào cơ quan sinh dục (xem như dùng cơ quan giả), dùng thuốc viên uống v.v... Do khá nhiều trường hợp bất lực xuất phát từ nguyên nhân tâm lý nên cũng có thể điều trị bằng "tâm lý liệu pháp" và đặc biệt, một thứ thuốc nào đó được dùng và thấy có hiệu quả nhiều khi không phải do tác dụng thực sự của thuốc mà do có sự ổn định về mặt tâm lý. Cũng cần ghi nhận là nhiều loại thuốc ban đầu không có chỉ định điều trị ED, mà được dùng do có tính chất dược lý phù hợp và dựa vào kinh nghiệm lâm sàng. Chẳng hạn như Viagra ban đầu được nghiên cứu trị bệnh tim mạch nhưng sau lại được dùng điều trị ED.

MỘT SỐ THUỐC TÂY Y ÐƯỢC XEM CÓ THỂ ÐIỀU TRỊ ED

1. Thuốc nội tiết tố sinh dục nam: Testosterone được sử dụng khi có xét nghiệm chứng tỏ sự bất lực là do nồng độ chất này trong máu thấp, tức do yếu tố nội tiết. Có loại thuốc tiêm bắp cho tác dụng kéo dài, có loại thuốc viên uống, ở các nước tiên tiến còn có loại băng dán vào da. Thuốc chỉ nên dùng khi có sự chỉ định và theo dõi của thầy thuốc. Ðặc biệt, người muốn có con không nên dùng vì testosterone ức chế sự sinh tinh trùng.

2. Thuốc giãn mạch: Ðây là nhóm thuốc thường được sử dụng và đường dùng thuốc khá đa dạng. Có thuốc như Papaverine, Phentolamine, Alprostadil được tiêm thẳng vào thể hang. Nên lưu ý nguy cơ của việc sử dụng thuốc loại này là chúng gây tổn hại mạch máu tại chỗ, gây cương đau vĩnh viễn (priapism, cần phải được mổ cấp cứu), gây xơ hóa mô. Chúng tôi ghi nhận ở ta đã có tình trạng một số người tự ý dùng thuốc dạng tiêm thẳng này. Có thuốc được dùng nhét vào niệu đạo là Prostaglandin E1.

Thuốc giãn mạch có sức hấp dẫn nhất là dạng viên uống, vì chỉ cần uống mà "hành sự" được quả là tiện lợi. Sildenafil (Viagra) khi ra đời đã tạo nên "cơn sốt" ở Mỹ và nhiều nước khác. Tuy nhiên nên lưu ý, Viagra là thuốc chỉ dùng sau khi bác sĩ khám bệnh và kê toa vì có thể gây một số tác dụng phụ (Viagra vẫn chưa được phép lưu hành ở nước ta). Hiện nay đã có một số thuốc "đàn em" của Sildenafil ra đời như Tadalafil, Vardenafil và tỏ ra có ưu thế về tác dụng. Như Tadalafil (tên biệt dược là Cialis, thuốc đang xin phép lưu hành ở nước ta) có thời gian tác dụng trong suốt 24-36 giờ (trong khi Viagra chỉ kéo dài 8-12 giờ, là khoảng thời gian cho phép "hành sự" trong một thời điểm nào đó chứ không phải là thời gian kéo dài "hành sự").

Một thuốc được dùng khá lâu nay và xuất hiện trong thành phần một số dược phẩm có mặt trên thị trường là Yohimbine. Yohimbine được trích từ nhiều loại dược thảo như Rawolfia serpentina, Pausinystalin yohimbe (một chế phẩm mới xuất hiện trên thị trường lại ghi từ Corynanthe yohimbe). Yohimbine được cho là có tác dụng phong bế thụ thể alpha gây giãn mạch. Từ lâu trên thị trường Pháp có biệt dược Yohimbine Houdé loại viên uống được chỉ định trị bệnh bất lực của nam giới. Nay trên thị trường của ta có vài biệt dược mà Yohimbine là một thành phần phối hợp với một số dược thảo khác, nguyên tố vi lượng, chất bổ dưỡng. Tuy nhiên, theo tài liệu của Mỹ thì tác dụng của Yohimbine không thật chắc chắn.

CÁC THUỐC ÐÔNG Y ÐIỀU TRỊ NHƯỢC DƯƠNG

Ðối với Ðông y, có một số vị thuốc được xem có tác dụng trị yếu sinh lý như: tắc kè, hải mã, hải cẩu, hoặc những bài thuốc được cho là lưu truyền lại từ các vị vua chúa thời xưa..., tuy nhiên đều được dùng theo kinh nghiệm, có người cho là có tác dụng, có người cho là không. Do chưa được nghiên cứu thực nghiệm một cách khoa học nên cũng không loại trừ khả năng chúng có tác dụng theo cơ chế tâm lý.

Những trình bày trên cho thấy vấn đề ED cũng như việc dùng thuốc điều trị khá phức tạp. Với những ai cho rằng mình có "vấn đề", tốt nhất nên đến bác sĩ chuyên khoa để khám và chữa trị. Chỉ có bác sĩ chuyên khoa mới chẩn đoán và xác định thuộc loại rối loạn nào và có hướng điều trị thích hợp. Cũng cần tỉnh táo, không nên tự ý hoặc nghe lời mách bảo tìm mua các loại thuốc về tự chữa trị. Một số thuốc kể trên có độc tính, nếu sử dụng không đúng sẽ bị tai biến không sao lường được. Có thuốc gây xôn xao dư luận nhưng Bộ Y tế chưa cho phép nhập khẩu, nếu có trên thị trường chỉ là nhập lậu, việc sử dụng mua bán là bất hợp pháp và rất nhiều nguy cơ là thuốc giả. Nhưng chắc chắn trong thời gian rất gần, các thuốc đặc trị ED như Cialis sẽ được phép lưu hành. Ngoài ra rất cần nhấn mạnh là thuốc dùng trong lĩnh vực này nhằm mục đích chữa bệnh chứ không dành cho những ai không bị bệnh, đã "mạnh" rồi nhưng lại muốn "mạnh" hơn; Vì người không bệnh mà lại tự nguyện chấp nhận rủi ro do dùng thuốc chỉ nhằm cho "ngon cơm" hơn, thì thật không khôn ngoan chút nào.

TS. DS. NGUYỄN HỮU ÐỨC (Trường ÐH. Y Dược - TPHCM)