Về cái chết của văn hào Maxim Gorky

Tạp chí “Tuyệt mật” của Nga số ngày 29 tháng 3 năm 2006 có đưa ra một giả thuyết mới về cái chết của văn hào Nga Maxim Gorky (1868-1936), cho rằng Gorky chết là do mắc bệnh tắc phổi mạn tính, khác với giả thuyết trước đây cho rằng Gorky chết là do bị đầu độc.

Những người nghiện thuốc lá là nhóm người dễ mắc bệnh tắc phổi mạn tính. Gorky nghiện thuốc lá rất nặng; vào những năm cuối đời, mỗi ngày ông hút tới 75 điếu thuốc lá. Mùa hè năm 1936, Gorky bị cúm, bệnh tắc phổi mạn tính của ông càng trở nên nặng hơn. Trong bệnh án của Gorky có ghi những từ như ông “phát ra tiếng thở hít khó khăn, có tiếng rít”, tiếng khò khè “khô khan”, suy tim nặng v.v…Bởi vậy rất có thể là Gorky chết là do bệnh tắc phổi mạn tính kết hợp với các chứng bệnh phát sinh kèm theo. Vào thời thập niên 30, các thầy thuốc chưa biết gì về bệnh tắc phổi mạn tính.

Ngày 19 tháng 6 năm 1936, các báo Liên Xô đăng kết luận chẩn đoán y tế như sau: “Alexey Maximovich Gorky ngày 1 tháng 6 mắc bệnh cúm, sau đó lại mắc các chứng viêm niêm mạc đường hô hấp và viêm phổi. Việc xét nghiệm máu nhiều lần cho thấy đây là một viêm nhiễm độ nặng ……Đêm 17, Gorky lâm vào trạng thái hôn mê. 10 giờ sáng ngày 18, hoạt động của tim bắt đầu nhanh chóng suy kiệt. 11 giờ 10 phút, tim và hô hấp ngừng hoạt động. Thọ 69 tuổi.”

Những người ký tên dưới biên bản kết luận nói trên là Uỷ viên Nhân dân Y tế Liên Xô (tức Bộ trưởng Y tế) Grigori Kaminsky, Vụ trưởng Vụ Y tế điện Kremli Joseph Khodolovsky, bác sĩ y khoa Lev Raven cố vấn của Vụ Y tế điện Kremli và một số nhà khoa học công huân. 18 tháng sau, mấy chuyên gia cự phách trong giới y học Liên Xô nói trên bị đưa ra toà xét xử.

Tháng 12 năm 1936, ba vị bác sĩ của Gorky là Joseph Khodolovsky, Lev Raven và Dmitri Pletnev bị bắt giam với tội danh tham gia tập đoàn Trosky chống chính quyền Xô Viết. Chẳng bao lâu sau, Khodolovsky chết trong trại giam. Tháng 3 năm 1938, Raven và Pletnev ra toà.

Henric Jagoda (1871-1938) nguyên Uỷ viên Nhân dân Nội vụ Liên Xô, tức Bộ trưởng Nội vụ, khi bị khởi tố vì tội phản quốc đã khai ra một âm mưu lật đổ Xtalin và cướp chính quyền. Người đứng đầu âm mưu này là Lev Trosky thấy Gorky có uy tín lớn ở Liên Xô cũng như ở nước ngoài nên muốn lôi kéo đại văn hào, chia rẽ ông với Xtalin, nhưng âm mưu của Trosky không thành nên Jagoda nhận lệnh của Trosky phải giết Gorky.

Bác sĩ Pletnev, chuyên gia y học nổi tiếng nhất Liên Xô về bệnh tim bổ sung vào lời khai trên như sau: “Jagoda bảo tôi phải giúp ông ta trừ khử một số nhà lãnh đạo quốc gia. Ông ta yêu cầu tôi lợi dụng địa vị bác sĩ để sử dụng các phương pháp điều trị sai nhằm tăng tốc độ chết của các nhà lãnh đạo ấy khi họ ốm phải điều trị ở chỗ tôi phụ trách.” Bác sĩ Raven cũng trở thành kẻ đồng phạm.

Ngày 3 tháng 11, toà án phán quyết Raven tội tử hình, Pletnev 25 năm tù. Khi ở trại tạm giam, bác sĩ Pletnev từng uổng công mong mỏi được xét xử công bằng. Ông nói với Beria, Molotov và Voroshilov là mình vô tội, nhưng trong khi tra khảo lấy cung do bị tra tấn mãi nên cũng phải nhận bừa.

Trong thời gian toà xét xử năm 1938, Trosky có viết bài đăng trên báo chí phương Tây, bác bỏ lời buộc tội bịa đặt đối với ông ta. Về sau, trong sách “Xtalin”, Trosky lên án Xtalin có liên quan tới cái chết của Gorky: “Maxim Gorky là một nhân vật có ảnh hưởng lớn trong và ngoài nước và cũng là một nhân vật nguy hiểm đối với Xtalin. Điều quan trọng hơn là Gorky không tán thành việc Xtalin có ý định tiêu diệt các lão đồng chí Bolshevik …Xtalin muốn buộc Gorky phải im lặng không được suy nghĩ gì nhưng lại khó xử: bắt giam hoặc đưa Gorky đi đày, hoặc khử Gorky đều không tiện; do đó cuối cùng chỉ còn một cách là hạ lệnh cho Jagoda đầu độc để Gorky chết mà không được xảy ra đổ máu.” Lev Trosky chỉ dựa vào các tin đồn đại trong dân chúng Nga để đưa ra lập luận nói trên, trong đó có tin đồn Gorky chết vì ăn kẹo có thuốc độc do Xtalin gửi biếu.

Đầu thập niên 90, Raven và Pletnev được khôi phục danh dự, vì xét thấy họ thiếu yếu tố phạm tội “kẻ tổ chức đầu độc Gorky”. Một Tiểu ban chuyên gia sau khi nghiên cứu các tài liệu y tế liên quan đã kết luận: không tìm thấy bất cứ sai sót nào ngẫu nhiên hoặc cố ý trong quá trình điều trị Gorky, việc chẩn đoán bệnh trạng của Gorky là chính xác, phương pháp điều trị cũng chính xác, Gorky chết là do các nguyên nhân tự nhiên.

Nguyên Hải

(Nguồn: “Trung Hoa độc thư báo” ngày 10.5.2006)