Thi sĩ Hữu Loan (1916-2010)

Tiểu sử

Nhà thơ Hữu Loan tên thật là Nguyễn Hữu Loan, sinh ngày 2-4-1916 tại làng Nguyên Vũ, xã Nga Lĩnh, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá. Quê gốc của ông – cũng là nơi ông dũng cảm quay về sống ở đó từ năm 1956 đến nay – là thôn Vân Hoàn, xã Nga Lĩnh. Ông tham gia Việt Minh từ trước Cách Mạng Tháng Tám 1945. Trong kháng chiến chống Pháp, làm báo Chiến sỹ ở quân khu IV. Sau giải phóng Hà Nội 1954, làm báo Văn Nghệ.

Hữu Loan làm thơ không nhiều nhưng những bài thơ của ông như ghi lại được số phận của con người qua thời loạn. Trong đó bài thơ khóc vợ "Màu tím hoa sim" có lẽ là nổi tiếng nhất, mặc dù sau này khi phổ nhạc thì có thay đổi nhiều chỗ cho phù hợp với những giai điệu khác nhau (Dzũng Chinh phổ nhạc thành bài hát “Những đồi hoa sim”, Phạm Duy soạn thành bài “Áo Anh Sứt Chỉ Đường Tà”, Duy Khánh với “Màu Tím Hoa Sim”, Anh Bằng với “Chuyện Hoa Sim”).

Tác phẩm thơ:

- Tập thơ Màu tím hoa sim (NXB Hội nhà văn, 1990) gồm 10 bài.

Màu tím hoa sim

Nàng có ba người anh
Đi bộ đội
Những em nàng có em chưa biết nói
Khi tóc nàng xanh xanh

Tôi là người chiến binh
    xa gia đình
Yêu nàng
    như tình yêu em gái

Ngày hợp hôn
    nàng không đòi
        may áo mới

Tôi mặc đồ quân nhân
    đôi giày đinh
        bết bùn đất hành quân
Nàng cười xinh xinh
    bên anh chồng độc đáo

Tôi ở đơn vị về
    cưới nhau xong
        là đi

Từ chiến khu xa....
    nhớ về ái ngại
Lấy chồng đời chiến chinh
Mấy người đi trở lại
Lỡ khi mình không về
Thì thương người vợ chờ
Bé bỏng chiều quê...

Nhưng không chết người trai khói lửa
Mà chết người gái nhỏ hậu phương
Tôi về không gặp nàng
Má tôi ngồi bên mộ con
Đầy bóng tối

Chiếc bình hoa ngày cưới
Thành bình hương
Tàn lạnh vây quanh...
Tóc nàng xanh xanh
Ngắn chưa đầy búi

Em ơi!
Giây phút cuối
Không được nghe em nói
Không được trông thấy nhau một lần

Ngày xưa...
Nàng yêu hoa sim tím
Áo nàng màu tím hoa sim
Ngày xưa một mình
    đèn khuya
        bóng nhỏ
Nàng vá cho chồng tấm áo ngày xưa.

Một chiều rừng mưa
Ba người anh
Từ chiến trường Đông Bắc
Được tin em gái mất
Trước tin em lấy chồng
Gió sớm thu về
Rờn rợn nước sông

Đứa em nhỏ lớn lên
Ngỡ ngàng trông ảnh chị
Khi gió sớm thu về
Cỏ vàng chân mộ chí.

Chiều hành quân
Qua những đồi hoa sim
Những đồi hoa sim...
Những đồi hoa sim dài trong chiều không hết
Màu tím hoa sim
Tím cả chiều hoang biền biệt.

Nhìn áo rách vai
Tôi hát trong màu hoa
"Áo tôi sứt chỉ đường tà
Vợ tôi mất sớm mẹ già chưa khâu..."

Tôi ví vọng về đâu.
Tôi với vọng về đâu.
Áo anh nát chỉ dù lâu...

Núi Đá Bia

Đèo Cả !

Đèo Cả !
Núi cao ngất !
Mây trời Ai Lao
Sầu đại dương
Dặm về heo hút
Đá Bia mù sương !

Bên quán Hồng quân
Người
  ngựa
    mỏi
Nhìn dốc
  ngồi than
    thương
        ai
         lên
            đường
Râu ngược
  chào nhau
    bên sườn núi

Giặc từ vũng Rô bắn tới
Giặc từ trong tràn ra
Nhưng Đèo Cả
  vẫn
    giữ
      vững
Chân đèo nam
  máu giặc
    bao lần
      nắng khô

Sau mỗi lần thắng
Những người lính Đèo Cả
Về bên suối
    đánh cờ
Người hái cam rừng
    ăn nheo mắt
Người vá áo
    thiếu kim
      mài sắt
Người đập mảnh chai
    vểnh cằm
      cạo râu
Suối mang bóng người
  soi
    những
      về
        đâu ? !