Trang nhà > Bắc Bộ > Nhân vật > Lương Ngọc Quyến (1885-1917)
Lương Ngọc Quyến (1885-1917)
Thứ Bảy 11, Tháng Sáu 2011, bởi
Tiểu sử
Lương Ngọc Quyến hiệu là Lập Nham, con thứ trong một gia đình sĩ phu giàu có ở phố Hàng Đào, mẹ là thương gia, cha là cử nhân Lương Văn Can (1854-1923), đồng sáng lập trường Đông kinh nghĩa thục năm 1907, bị Pháp đày đi Phnompenh, quê gốc ở làng Nhị Khê, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Nội. Lớn lên trong môi trường như thế, Lương Ngọc Quyến sớm chịu ảnh hưởng yêu nước của cha mẹ và tư tưởng tân học của những nhà cải cách như Rousseau, Montesquieu, Voltaire, Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu, v.v.
Tháng 10/1905, ông cùng em là Lương Nghị Khanh hưởng ứng phong trào Đông Du, sang Nhật tìm đường làm cách mạng. Ông được Phan Bội Châu gửi học trường Chấn Vũ và tốt nghiệp loại ưu (năm 1908). Bị trục xuất, ông sang Trung Quốc học ở trường quân sự, nhận chức thiếu tá trong quân đội Quốc dân đảng và tham gia Việt Nam Quang phục Hội, làm Ủy viên Quân sự Bộ chấp hành.
Năm 1914, ông về nước gây cơ sở cách mạng tại Nam Kỳ, rồi sang Thái Lan, qua Hương Cảng. Lương Ngọc Quyến bị mật thám Anh bắt trao cho Pháp, đưa về Việt Nam vào tháng 2/1915. Chúng kết án ông khổ sai chung thân và giam ở các nhà lao tại Hà Nội, Phú Thọ, và Thái Nguyên, nơi ông đã bí mật giác ngộ anh em binh lính của Trịnh Văn Cấn (Đội Cấn) và được cử làm Cố vấn kiêm Phó tư lệnh.
Đêm 30 rạng ngày 31/8/1917, 300 người do Đội Cấn chỉ huy đã phát động cuộc khởi nghĩa chống Pháp, trước hết giải thoát tù chính trị ở Thái Nguyên. Nghĩa quân làm chủ tỉnh lỵ suốt bảy ngày. Bị cùm lâu ngày Lương Ngọc Quyến không đi đứng được vững, và khi giặc Pháp đưa viện binh từ Hà Nội lên phản công dữ dội nhằm chiếm lại tỉnh lỵ Thái Nguyên, ông đã hy sinh vào ngày 5/9/1917, lúc đó mới 32 tuổi.
Di cảo
Chỉ còn lại các bài thơ "Cảm tác" và "Gửi vợ" do ông làm khi bị giam ở Hỏa Lò, Hà Nội.
Đánh giá
Tên của hai cha con chí sĩ Lương Văn Can và Lương Ngọc Quyến sau năm 1945 đã được đặt cho hai con phố của quận Hoàn Kiếm, Tp Hà Nội.
Ở thành phố Thái Nguyên con đường mang tên Lương Ngọc Quyến bắt đầu từ ngã ba Mỏ Bạch và kết thúc tại ngã ba Bắc Nam.