Đông Tác

Nguyễn Chí Công

Trang nhà > Gia đình > Nuôi dưỡng > Cẩn thận với Paracetamol

Cẩn thận với Paracetamol

Thứ Bảy 12, Tháng Tám 2017, bởi Cong_Chi_Nguyen

Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt thuộc loại thông thường và phổ biến nhất Việt Nam do được bán dưới rất nhiều tên gọi khác nhau mà lại không cần bác sĩ kê đơn. Người bệnh thường thấy quảng cáo công dụng của paracetamol khắp nơi nhất là trên TV nên có tâm lý sử dụng ngay khi có triệu chứng sốt và cảm cúm ở mình hoặc vợ con mình, không biết rằng rất dễ bị dẫn đến ngộ độc, nhất là ở trẻ em.

Dễ ngộ độc vì lạm dụng

Theo bác sĩ chuyên khoa II Đặng Thị Xuân – Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai tại Trung tâm Chống độc thường xuyên tiếp nhận các trường hợp bị ngộ độc thuốc do uống thuốc quá liều hoặc tự tử.

Bác sĩ Xuân cho biết đa số bệnh nhân bị ngộ độc thuốc do tự mua thuốc về uống là chính. Một số ít người do uống nhầm thuốc hoặc cố ý tự tử. Tuy nhiên, dù lý do gì thói quen tự sử dụng thuốc của người dân không chỉ dẫn đến nguy cơ kháng kháng sinh trong tương lai mà cái nhìn ra trước mắt là ngộ độc thuốc.

Những tên trong hình này và Doliprane, Efferalgan, PCM, Cetamol, Tramadol, Acetaminophen, v.v. đều là Paracetamol

Bác sĩ Xuân cho biết nhiều bệnh nhân bị men gan tăng nhưng triệu chứng âm thầm, họ không biết bệnh khi uống thuốc đặc biệt thuốc chứa paracetamol không có hướng dẫn của bác sĩ dẫn đến ngộ độc gan, người vàng ệch như nghệ.

Các bệnh nhân điều trị trong trung tâm đa số ngộ độc thuốc hạ sốt, thuốc trị bệnh tim, thuốc chống trầm cảm, thuốc ngủ...

Theo bác sĩ, paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt thông thường và phổ biến nhất hiện nay, được bán mà không cần sự kê đơn của bác sĩ. Người bệnh thường có tâm lý sử dụng ngay paracetamol khi có triệu chứng sốt và cảm cúm dễ dẫn đến ngộ độc.

Paracetamol là thuốc thông dụng có mặt ở các loại thuốc hạ sốt, giảm đau. Khi vào cơ thể paracetamol được chuyển hóa tại gan và khi dùng quá kiều thì paracetamol sẽ được chuyển hóa tạo ra các chất độc với tế bào gan, gây phá hủy tế bào gan dẫn đến viêm gan nhiễm độc mà hậu quả nặng nề là suy gan cấp tính, vàng mắt vàng da, rối loạn đông máu, xuất huyết nhiều nơi, hôn mê gan rồi tử vong đặc biệt là người có bệnh lý ở gan như men gan tăng, viêm gan, xơ gan…

Dùng paracetamol thế nào là hợp lý?

Trước hết, ta cần biết tại sao thuốc giảm đau hạ sốt paracetamol dạng viên nén lại có nhiều loại viên với liều khác nhau. Như thuốc viên nén paracetamol dùng cho người lớn phổ biến là loại chứa 500mg dược chất paracetamol, cũng có viên chứa nửa liều là 250mg paracetamol dành cho trẻ em. Nhưng lại có viên chứa liều có số lẻ như 325mg hoặc 650mg paracetamol cho mỗi viên. Đó là vì loại viên chứa 325mg, 650mg paracetamol đã tính liều bằng đơn vị khối lượng theo Anh, Mỹ. Các nước Anh, Mỹ dùng đơn vị pound (ký hiệu lb), grain (gr) thay vì kilogram (kg), gram (g, lưu ý khác với gr) như nhiều nước khác.

Đối với người lớn dùng thuốc thường tính theo viên. Như người lớn thường dùng 1-2 viên paracetamol 500mg cho mỗi lần và dùng 3-4 lần trong 24 giờ (tức trong một ngày) và không được dùng quá 4g/ngày. Còn đối với trẻ em, đây là đối tượng đặc biệt nên trẻ được cho dùng với liều thường tính theo mg thuốc/kg cân nặng của trẻ. Tức là đối với paracetamol trẻ được cho dùng với liều mỗi lần 10-15mg paracetamol/kg cân nặng của trẻ. Tùy cân nặng của trẻ sẽ tính ra liều cho mỗi lần dùng, như trẻ cân nặng 10kg sẽ dùng mỗi lần 100-150mg paracetamol.

Liều paracetamol mỗi lần dùng cho mọi lứa tuổi của trẻ là 10-15mg/kg nhưng số lần dùng tính cho cả ngày là 24 giờ tùy lứa tuổi có khác. Như trẻ sơ sinh dùng liều 10-15mg/kg cho mỗi lần và cách 6-8 giờ dùng một lần, tức trong ngày dùng 3-4 lần. Còn trẻ lớn hơn cũng dùng liều như trẻ sơ sinh nhưng nhịp cho thuốc gần hơn, cách 4-6 giờ dùng một lần, tức trong ngày dùng 4-6 lần nhưng kèm theo có lời khuyên không dùng quá năm lần trong vòng 24 giờ.

Đối với các thuốc có độc tính cao (như thuốc trị ung thư), phải tính liều thuốc theo diện tích da của trẻ: mg thuốc/m2 da. Trong bệnh viện, các nhà chuyên môn dựa vào cân nặng và chiều cao của trẻ và dựa vào công thức hoặc bảng tính sẵn để tính diện tích da của trẻ rồi từ đó tính liều. Đây là cách tính chính xác nhất nhưng khá phức tạp, và các thầy thuốc phải làm vì sự an toàn và hiệu quả của thuốc đối với trẻ.

Tóm lại, với trẻ con phải luôn thận trọng trong sử dụng thuốc. Sự thận trọng thể hiện ở nhiều mặt nhưng chủ yếu ở hai việc: dùng đúng liều và dùng đúng dạng thuốc dành cho trẻ. Riêng với paracetamol là thuốc hay dùng hạ sốt cho trẻ nên tính liều theo cân nặng của trẻ và dùng thuốc dạng lỏng. Tốt nhất không nên lấy thuốc viên nén paracetamol dành cho người lớn và bẻ nhỏ 1/2, 1/3, 1/4... viên để dùng cho trẻ. Hãy dùng paracetamol dạng lỏng và hỏi dược sĩ ở nhà thuốc hoặc đọc thật kỹ bản hướng dẫn sử dụng thuốc để tính và dùng thật đúng liều cho trẻ.

(NCCong và Kiến Thức)