Louise Glück đoạt giải Nobel Văn học 2020

Giải thưởng Nobel Văn học 2020 hôm nay đã về tay nữ văn sĩ và thi sĩ người Mỹ 77 tuổi Louise Glück “vì giọng thơ không thể nhầm lẫn của bà cùng với vẻ đẹp rắn rỏi khiến cho sự tồn tại cá thể trở thành phổ quát” - Viện hàn lâm Thụy Điển đánh giá như vậy.

Ngày 8-10-2020 vào lúc 1 giờ chiều giờ Thụy Điển (tức 6 giờ tối cùng ngày tại Việt Nam), giải thưởng Nobel Văn học danh giá đã về tay nữ văn sĩ và thi sĩ người Mỹ 77 tuổi Louise Glück. Bà được trao giải William Carlos Williams năm 1992, giải Pulitzer cho thơ năm 1993, giải văn chương Lannan cho thơ năm 1999, giải Bollingen năm 2001, giải Sách Quốc gia Mỹ cho thơ năm 2014. Nhiệm kỳ 2003–2004, bà được bổ nhiệm làm Poet Laureate của Hoa Kỳ, đến năm 2015 được trao Huân chương Nhân văn Quốc gia.

Mùa thu

Phần của cuộc đời
dành cho sự suy ngẫm
tỏ ra cọc cạch với phần
cam kết hành động.
*
Mùa thu đang đến gần.
Nhưng tôi nhớ
thu luôn luôn đến gần
một khi trường bế giảng.
*
Cuộc đời, em gái tôi nói,
giống cây đuốc đang trao
từ cơ thể đến tâm trí.
Buồn thay, cô nói tiếp, tâm trí
không ở đó để mà nhận.

Mặt trời đang lặn.
Ah, cây đuốc, cô nói.
Nó đã tắt, em tin thế.
Ta hy vọng nó đang lấp loé,
fort / da, fort / da, như bé Ernst
ném đồ chơi qua một bên cái cũi
và sau đó nhặt trở lại. Quá tệ,
cô em nói, không có bọn nhỏ ở đây.
Ta có thể học từ chúng, như Freud.
*
Đôi khi chúng ta ngồi
trên ghế băng bên ngoài phòng ăn.
Mùi khét của lá cháy.

Người già và lửa, cô em nói.
Không phải điều tốt. Họ đốt nhà họ.
*
Tâm trí tôi nặng nề làm sao,
chứa chất đầy quá khứ.
Có đủ chỗ không nào
cho thế giới thâm nhập?
Nó phải đi đâu đó,
không thể chỉ ngồi trên bề mặt—
*
Những ngôi sao lấp lánh trên mặt nước.
Lá chồng lên nhau, chờ được thắp sáng.
*
Trí tuệ, em gái tôi nói.
Bây giờ nó ở đây.
Nhưng khó thấy trong bóng tối.

Chị phải tìm được chỗ đặt gót của mình
trước khi đè sức nặng lên đó.

Louise Glück, 4-12-2017
Nguyễn Chí Công dịch

Cách thức Viện hàn lâm Thụy Điển lựa chọn ra người thắng giải thưởng này cho tới nay vẫn là một bí mật được giữ kín. Chỉ biết rằng định kỳ mỗi tháng 2 hàng năm, các thành viên của Viện sẽ xem xét khoảng 200 ứng viên sáng giá, họ sẽ cùng nhau tạo nên một danh sách rút gọn vào tháng 5, và rồi lựa chọn ra 5 tác giả “tinh tuyển” để bầu chọn là chủ nhân giải thưởng.

Người giành giải sau cùng là tác giả tiệm cận gần nhất với tiêu chí của nhà khoa học Alfred Nobel dành cho giải Nobel Văn học, đó là sáng tạo ra “những tác phẩm xuất sắc nhất đi theo hướng lý tưởng”. Điều đáng chú ý của giải Nobel Văn học, đó là giải này chỉ trao cho những nhà văn - nhà thơ đang còn sống. Giải tôn vinh cả sự nghiệp sáng tác của tác giả, không tôn vinh riêng một tác phẩm cụ thể nào.

Phần thưởng dành cho mỗi nhà văn - nhà thơ nhận được giải Nobel Văn học là một chiếc huy chương mạ vàng, một tấm bằng chứng nhận được vẽ tay và thiết kế độc đáo dành riêng cho người nhận, cùng với đó là khoản tiền mặt từ 8 triệu đến 10 triệu cua-ron Thụy Điển (tương đương 20 - 25 tỷ đồng).

Năm 2016, giải thưởng Nobel Văn học đã được trao cho nam ca sĩ - nhạc sĩ người Mỹ - ông Bob Dylan. Động thái trao giải này đã tạo nên một cuộc tranh luận lớn trong văn đàn thế giới, khi lần đầu tiên trong lịch sử 115 năm trao giải Nobel Văn học, có một ca sĩ - nhạc sĩ được nhận giải vì… “những ý thơ trong lời nhạc”.

Đến năm 2017, giải thưởng được trao cho nhà văn gốc Nhật Kazuo Ishiguro. Một số tác phẩm của Kazuo Ishiguro mà độc giả Việt Nam đã biết tới, có thể kể ra những đầu sách như “Người khổng lồ ngủ quên”, “Mãi đừng xa tôi”, “Dạ khúc: Năm câu chuyện về âm nhạc và đêm buông”…

Năm 2018, vì vướng phải một sự vụ lùm xùm bê bối nên giải thưởng Nobel Văn học đã không trao, vì vậy, đến năm 2019, hai cái tên đã cùng được xướng lên: Nobel Văn học 2018 được trao cho nhà văn người Ba Lan Olga Tokarczuk, Nobel Văn học 2019 trao cho nhà văn người Áo Peter Handke.

(Theo NobelPrize.org)