Sắp không còn trạm barie trên đường cao tốc

Kể từ khi dự án thu phí không dừng ETC chính thức “về đích” đến nay đã hơn 1 năm. Trong thời gian này, vẫn có nhiều thời điểm xảy ra trục trặc kỹ thuật tại một số trạm thu phí. Đặc biệt là vào những ngày nghỉ lễ, Tết khi phương tiện giao thông trên các tuyến tăng đột biến.

Nhìn chung, hệ thống ETC đã được vận hành khá trơn tru. Những sự cố kỹ thuật cũng được dần khắc phục theo thời gian. Đặc biệt, tỉ lệ phương tiện dán thẻ ETC đã tăng nhanh chóng chỉ sau một thời gian ngắn dịch vụ ETC được triển khai trên cả nước.

Thống kê của Bộ GTVT cho thấy, tới nay đã có khoảng 96% phương tiện đã hoàn thành việc dán thẻ ETC.

Đại diện Phòng Khoa học, Công nghệ, Môi trường và Hợp tác quốc tế, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, theo chủ trương của Chính phủ, Bộ GTVT, thu phí không dừng có 4 giai đoạn: trong đó khi số phương tiện dán thẻ thu phí không dừng đạt trên 90% có thể chuyển sang giai đoạn 2.

Giai đoạn 2 là vẫn còn barie nhưng khách hàng có thể trả tiền phí sau khi đi qua trạm. Giai đoạn 3 là bỏ barie và giai đoạn 4 là bỏ barie và bỏ trạm thu phí, chỉ có các thiết bị ETC treo trên giá long môn để xe qua tự do. Với việc đã có tới hơn 95% phương tiện hoàn thành dán thẻ ETC thì dự án thu phí không dừng gần như đã đủ điều kiện để chuyển sang giai đoạn 2.

Mới đây nhất, đại diện Bộ GTVT cho biết, hiện cơ quan này yêu cầu các đơn vị chuẩn bị cho giai đoạn II và giai đoạn III của Đề án là thu phí mở, bỏ barie tại các trạm thu phí... Để thực hiện điều này việc trước tiên là cần điều chỉnh lại phần mềm và hệ thống thiết bị bởi khi bỏ barie tại các trạm thu phí, tốc độ xe chạy sẽ tăng lên, nhất là trên cao tốc. Về kỹ thuật không phức tạp tuy nhiên việc bỏ barie cũng cần phải có qui định cho phép chủ phương tiện trả phí sau...

Đồng thời, cần có chế tài xử lý với những trường hợp chủ phương tiện chây ì trong việc trả phí. Dự thảo Luật Đường bộ dự kiến sẽ trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp tới đây và sẽ được đưa vào kỳ họp của tháng 5/2024 để xem xét thông qua...

Do đó, Bộ GTVT cần khẩn trương xây dựng hành lang pháp lý, trong đó cần xác định đơn vị gánh chịu rủi ro khi chủ phương tiện nợ đọng tiền phí, mà còn là hành lang pháp lý và cơ chế phối hợp để truy thu chủ phương tiện chây ì trong việc trả phí. Với các dự án BOT, có hàng loạt chủ thể liên quan, từ các ngân hàng, các nhà đầu tư BOT, đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí không dừng...

Thực tế có những trường hợp không đòi được phí khi xe bị đánh cắp, bị tai nạn, hỏng xe không thể sử dụng, xe biển nước ngoài, không có tài khoảng thu phí không dừng… Trong khi với ngân hàng thương mại thì thiếu 10.000 đồng tiền thu phí BOT cũng là phần thiếu nợ.

Ghi nhận thực tế tại nhiều quốc gia trên thế giới cho thấy, biện pháp phổ biến nhất là quy định ai đang đứng tên trong đăng ký xe thì chịu trách nhiệm trả phí, giống như hình thức phạt nguội hiện nay. Với chế tài này, người bán xe chưa sang tên cũng sẽ phải nộp phí rồi tự thỏa thuận với chủ xe mới về thủ tục sang tên, tiền nợ phí; người cho mượn xe, cho thuê xe cũng có trách nhiệm nộp phí trả sau thay vì tranh luận xe mua lại, xe mượn, xe đi thuê...

Có 13 dự án BOT đường bộ đã được bổ sung phạm vi cung cấp dịch vụ của Dự án BOO1, trong đó có các tuyến cao tốc: Hạ Long - Vân Đồn; Liên Khương - Prenn; Nội Bài - Lào Cai; Đà Nẵng - Quảng Ngãi; Long Thành - Dầu Giây; Trung Lương - Mỹ Thuận theo phương án kết nối back - end.

Theo Quyết định 2129/2020 của Bộ GTVT, phạm vi của Dự án BOO1 chỉ gồm 32 trạm. Trong đó, 23 trạm trên QL1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên, 9 trạm trên tuyến quốc lộ khác, 3 trạm trên cao tốc và 15 trạm trên các tuyến quốc lộ do địa phương quản lý.

Tháng 7/2022, Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam và nhà thầu - Công ty cổ phần TASCO- đã ký hợp đồng thuê dịch vụ thu phí trọn gói cho các tuyến cao tốc VEC quản lý, khai thác, bao gồm thu phí không dừng (ETC) tại 68 làn làm mới, sử dụng công nghệ RFID; thu phí kín thủ công (MTC) tại 64 làn hỗn hợp (ETC+MTC) làm mới cùng với 15 làn ETC hiện có của tuyến cao tốc Cầu Giẽ-Ninh Bình và 8 làn thu phí tại trạm thu phí nút giao Phố Lu tuyến Nội Bài-Lào Cai.

Thời gian thực hiện hợp đồng của VEC với Tasco trị giá 690 tỷ đồng là 64 tháng, trong đó thời gian thuê dịch vụ là 5 năm (60 tháng).