Vua sinh năm 1871 (Tân Mùi), con thứ 5 của Kiên Thái Vương Hồng Cai, em ruột vua Kiến Phúc. Khi Kiến Phúc chết, ông được các đại thần phụ chính phò tá lên ngôi tháng 8-1884, lúc mới 13 tuổi. Tuy lên ngôi ở tuổi còn nhỏ, song ông đã sớm hiểu chính sự, căm phẫn trước nỗi mất nước, muốn đánh đuổi quân Pháp. Ngày 23 tháng 5 (âm lịch) năm 1885, Tôn Thất Thuyết chỉ huy đánh úp quân Pháp tại Kinh thành, nhưng do binh lực yếu nên sớm thất bại; ông đành bỏ Kinh thành Huế xuất cung ra chiến khu Tân Sở, Quảng Trị, ít ngày sau theo đường sạn đạo ra chiến khu Tuyên Hóa, Quảng Bình xuống chiếu Cần Vương, tiếp tục đánh Pháp. Sau hơn 3 năm chiến đấu, lực lượng Cần Vương phát triển ở nhiều nơi trong cả nước đã làm cho quân Pháp vô cùng khốn đốn.

Ngày 6/9/1888, tại chiến khu Tuyên Hóa, nhà vua bị tên phản bội Trương Quang Ngọc đang đêm dẫn lính ập vào bắt vua đem nộp cho quân Pháp. Sau đó quân Pháp đưa ông về giam ở cửa Thuận An, rồi đưa xuống tàu đày sang Algérie. Trong thời gian bị giam giữ ở Algérie, vào năm 1904 ông kết hôn với cô Marcelle Laloe người Pháp, con của viên chánh án Tòa án Alger, và sinh hạ được ba người con: hai gái, một trai.

Vua Hàm Nghi mất năm Giáp Thân 1944 (có sách chép 1943), an táng tại nghĩa trang El Biar, Alger, hưởng thọ 75 tuổi. Sau ngày Algérie giành được độc lập, thi hài của ông được đưa về an nghỉ ở nghĩa trang của làng Thoniac, thuộc miền trung nước Pháp, cách Paris hơn 800 km, tại đây còn có mộ vợ và con của ông.

Xem thêm:

Thành đất, báu vật và huyền thoại về vua Hàm Nghi