FERNANDO SOR

Hôm nay là ngày giỗ của Fernando Sor (13/2/1778-10/7/1839), một trong những nhà soạn nhạc guitar và nghệ sĩ guitar vĩ đại nhất lịch sử.

Sor sinh ra tại Barcelona, Tây Ban Nha. Tên khai sinh của ông là Joseph Ferran Sorts i Muntades. Do âm nhạc của ông được xuất bản ở nhiều nước khác nhau nên tên ông được lấy theo nhiều ngôn ngữ khác nhau: Joseph Fernando Macari Sors, Fernando Sor, Ferran Sor, Ferdinand Sor và Ferdinando Sor.

Gia đình ông có truyền thống binh nghiệp. Ban đầu Fernando định tiếp tục theo truyền thống gia đình. Nhưng khi còn trẻ, anh đã được cha mình cho làm quen với opera Ý và cây đàn guitar. Guitar vào thời điểm này không phải là một nhạc cụ được đánh giá cao, chỉ sử dụng trong các quán rượu và những chốn tương tự. Khi 11 tuổi, để thuyết phục cha mẹ về lợi ích của âm nhạc vốn là sở thích của mình, cậu đã viết các ca khúc phổ lời là những bài học tiếng Latinh vốn rất quan trọng cho cậu bé Fernando theo ý cha mẹ cậu. Lãnh đạo của nhà thờ lớn Barcelona đã nhận ra tài năng của cậu. Nhưng rồi cha cậu qua đời nên Fernando không còn đủ khả năng để theo học ở đó. Cha trưởng tu viện mới của Monterrat, Joseph Arredondo, cũng biết về cậu bé và hỗ trợ cho cậu theo học tại "Escolania" - trường học hợp xướng tại tu viện nổi tiếng. Về sau Sor tiết lộ trong những bức thư của mình rằng trường này đã đem lại những lợi ích to lớn cho ông và ông vẫn giữ những kỷ niệm đẹp đẽ về nó. Những thành tựu âm nhạc của Fernando Sor bị coi là làm xao nhãng sự nghiệp quản lý. Rồi sau đó, theo lời khuyên của bạn bè, mẹ anh đã thu xếp anh vào một trường quân sự thay cho tu viện. Tuy nhiên ở đây, anh vẫn tiếp tục phát triển mạnh về âm nhạc và sáng tác trong thời gian rảnh rỗi. Ở tuổi 18 vở opera đầu tay Telemaco của Sor đã được dàn dựng tại Nhà hát Santa Cruz, Barcelona. Cho đến năm 1808, ông giữ các vị trí hành chính nhàn nhã ở Barcelona và vùng phụ cận của Malaga, thỉnh thoảng cũng đến Madrid. Trong giai đoạn này, nhiều tác phẩm đã được hoàn thành gồm các giao hưởng, tứ tấu đàn dây, một motet và nhiều khúc bolero và sequidilla bolero cho giọng hát với bè đệm bằng guitar hoặc piano. Các tác phẩm cho guitar solo của ông cũng có thể được sáng tác trong thời gian này.

Năm 1808, quân Pháp của Napoléon Bonaparte đã xâm chiếm Tây Ban Nha. Sor phản đối việc chơi trong "Đội quân nhạc lưu động" và viết những ca khúc yêu nước. Ngoài ra, ông còn tham gia chiến đấu sau khi được thăng chức Đại úy ở Cordoba. Sau đó, ông chấp nhận một vị trí hành chính trong chính phủ tạm chiếm sau khi người Tây Ban Nha bị đánh bại. Cũng như những đồng hương chấp nhận những ý tưởng cách mạng của Pháp, ông bị quy là một "kẻ cuồng tín" và rời Tây Ban Nha đến Paris vào năm 1812, sau khi người Tây Ban Nha đẩy lùi quân Pháp. Và ông sẽ không bao giờ trở lại quê hương của mình. Tại Pháp, ông nhanh chóng nổi tiếng là một nghệ sĩ guitar và là một nhà soạn nhạc cho nhạc cụ này. Tuy nhiên, các sáng tác khác, đặc biệt là opera, ông không thành công và đã chọn nơi khác để thử sức mình.

Vận mệnh ở Anh và Nga

Tại London, năm 1815 Sor đã xuất bản 11 tập gồm 3 arietta tiếng Ý cho giọng hát và piano. Về tập nhạc này Kho lưu trữ Nghệ thuật đã viết vào năm 1820: "Các sáng tác thanh nhạc của Ngài Sor đã nhận được sự ưu ái đến mức một bộ arietta mới từ ngòi bút của ông đã gây ra gần như nhiều cảm xúc như việc xuất bản một ấn phẩm mới của tác giả Waverley" (tức Ngài Walter Scott). Các nhạc mục của Fernando Sor cũng xuất bản hai ca khúc tiếng Anh, cũng như các tác phẩm cho piano, song tấu piano và guitar solo. Kể từ khi ballet phổ biến hơn opera ở London, Sor đã thử sức mình với thể loại này. Bốn vở đã được sản xuất từ năm 1821 đến năm 1823. Trong số này, vở Cedrillon thành công nhất, đã được diễn tại nhà hát opera ở Paris hơn 100 lần (thật trớ trêu hãy nhớ những sự khước từ các tác phẩm của ông ở Pháp trước đó) và được chọn để khai trương nhà hát Bolshoy ở Moscow vào năm 1823. Fernando Sor đã đi cùng nữ diễn viên ballet vai chính Felicite Hallen đến Moscow.

Sor trở lại Paris vào những năm 1820 và tiếp tục dạy và biểu diễn guitar ở đó. Ở đây ông anh ấy đã kết thân với Dionisio Aguado và viết một duo trong đó ông ghi nhớ tình bạn trên một bè và bè còn lại của Aguado. Thời kỳ này là thời kỳ cuối của đời ông và ông đã sáng tác phần lớn các tác phẩm cho cho guitar. Những tác phẩm này đã chiếm một vị trí quan trọng trong nhạc mục guitar ngày nay.

Nhạc mục của Fernando Sor còn có một cuốn giáo trình là Phương pháp cho Guitar được A. Merrick dịch sang tiếng Anh vào năm 1832 với tựa đề Phương pháp cho đàn guitar Tây Ban Nha. Sor đã viết Duo Op.63 Kỷ niệm về nước Nga(Souvenir de Russie) như một sự hồi tưởng về chuyến phiêu lưu ở Nga của mình và ông đã đề tặng Napoléon Coste – học trò cũ của ông ở Paris và sau đó hai người đã biểu diễn cùng nhau (theo trang maestro-of-the-guitar.com).

Ông không những là nhà soạn nhạc sung mãn nhất lịch sử âm nhạc guitar mà còn viết hầu hết các thể loại với 2 opera, 3 giao hưởng, 8 ballet, thánh ca, ca khúc nghệ thuật, 4 guitar sonata và rất nhiều nhạc thính phòng. Nổi tiếng nhất vẫn là các sáng tác cho guitar. Ngoài các tác phẩm cho solo, duo chiếm vị trí quan trọng trong nhạc mục của các guitarist hiện đại, các etude của ông cũng chiếm vị trí quan trọng trong các chương trình đào tạo.

Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là Những biến khúc trên chủ đề từ opera Cây Sáo Thần của Mozart Op. 9. Từ một giai điệu mờ nhạt O Cara Armonia trong vô số giai điệu hấp dẫn từ kiệt tác opera Cây Sáo Thần của Mozart, Sor đã viết nên một kiệt tác cho guitar solo. Goran Krivokapic không phải là guitarist nổi bật nhưng với tác phẩm này tôi thích cách diễn tấu của ông nhất, hơn cả những danh cầm vĩ đại.

Ông đặc biệt thành công với thể loại Biến khúc, và nhiều biến khúc đã trở thành kinh điển cho guitar duo, nổi bật trong số đó là L’Encouragement, Op.34. Nói về trình tấu các bản guitar duo khó có duo nào vượt qua được duo huyền thoại Ida Presti và A. Lagoya.