Học giả Nguyễn Khắc Viện (1913-1997)

Nhà hoạt động chính trị - xã hội, nhà nghiên cứu văn hóa và tâm lý - giáo dục, giải thưởng Nhà nước Việt Nam và Grand prix de la Francophonie của Viện Hàn lâm Pháp.

Nguyễn Khắc Viện sinh tại làng Gôi Vị bên bờ sông Ngàn Phố, nay là xã Sơn Hòa, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh. Ông là con trai của cụ Hoàng giáp Nguyễn Khắc Niên, Thượng thư Bộ Lễ triều đình nhà Nguyễn.

Ông từng học ở trường Collège Vinh, một trường có tiếng nhiều học sinh giỏi như Hoàng Xuân Hãn, Nguyễn Đức Nguyên (tức Hoài Thanh)... Sau khi chuyển vào Huế học và đỗ Thành chung, năm 1931, ông ra Hà Nội học lớp tú tài trường Bưởi. Năm 1935, sau khi đỗ tú tài rồi, ông thi đậu vào trường Đại học Y khoa Hà Nội.

Năm 1937, ông được sang Pháp học tại Đại học Y khoa Paris. Năm 1941, ông tốt nghiệp bác sĩ nhi khoa và bác sĩ các bệnh nhiệt đới nhưng không trở về Việt Nam. Tại Pháp, ông nghiên cứu và quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới, phản đối chiến tranh của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ tại Đông Dương. Ông là người lãnh đạo phong trào Việt kiều yêu nước tại Pháp. Ông thường xuyên viết bài giới thiệu Việt Nam, phê phán chủ nghĩa thực dân đăng trên các tạp chí vào báo nổi tiếng dưới nhiều bút danh: Nguyễn Nghệ, Nguyễn Kiên ...

Năm 1963, ông về nước sáng lập và chủ biên tạp chí đối ngoại “Nghiên cứu Việt Nam” bằng tiếng Pháp và tiếng Anh (Etudes Vietnamiennes, Vietnam Studies) và làm Giám đốc Nhà xuất bản Ngoại văn (nay là Nhà xuất bản Thế giới)

Năm 1984, ông sáng lập và làm giám đốc Trung tâm nghiên cứu tâm lí trẻ em và tâm bệnh lí (trung tâm NT), xuất bản tờ “Thông tin khoa học tâm lí”, đặc biệt quan tâm đến những trẻ em bị rối loạn tâm trí do hoàn cảnh.

Tháng 11 năm 1992, Nguyễn Khắc Viện được nhận giải thưởng Grand prix de la Francophonie của Viện Hàn lâm Pháp. Với tấm lòng yêu trẻ thiết tha, ông đã cống hiến phần lớn khoản tiền thưởng 400 000 francs trong giải thưởng Grand prix de la Francophonie của Viện Hàn lâm Pháp tặng ông cho quỹ của Trung tâm Nghiên cứu Tâm lý Trẻ em (Trung tâm NT).

Năm 1997, Nhà nước Việt Nam trao tặng cho ông Huân chương Độc lập hạng nhất.

Ngày 1-9-2000, Chủ tịch nước đã quyết định truy tặng Giải thưởng Nhà nước cho cuốn "Việt Nam, một thiên lịch sử".

Tác phẩm

 Truyện Kiều (bản dịch sang tiếng Pháp),
Lịch sử Việt Nam,
Kinh nghiệm Việt Nam,
Miền Nam Việt Nam sau Điện Biên Phủ,
Tuyển tập văn học Việt Nam,
Việt Nam, Patrie retrouvée,
Từ điển tâm lí,
Từ vựng tâm lí,
Từ điển xã hội học,
Nỗi khổ của con em,
Tâm lí gia đình,
Tâm lí tiểu học,
Từ tâm lí đến dưỡng sinh,
Tâm lí trẻ em,
Tâm lí đại cương,
Tâm bệnh lí trẻ em,
Bàn về đạo Nho,
Tìm lại Tổ Quốc,
Việt Nam một thiên lịch sử,
Ước mơ và Hoài niệm,
Tâm lý học và đời sống/ Đặng Phương Kiệt, Nguyễn Khắc Viện. Khoa học xã hội, 1994 (309 trang).