Blog Đông Tác

Nguyễn Chí Công, CFLS

Trang nhà > Tư duy > Nhân sĩ > Nhà văn Nguyễn Khải (1930-2008)

Nhà văn Nguyễn Khải (1930-2008)

Thứ Tư 16, Tháng Giêng 2008

Nguyễn Khải tên thật là Nguyễn Mạnh Khải, sinh năm 1930. Ông được gọi là nhà văn thời sự qua nửa thế kỷ cầm bút gắn bó với những biến chuyển của đất nước.

Từ thời kỳ miền Bắc vận động hợp tác hóa nông nghiệp, ông có cuốn tiểu thuyết gây chú ý Xung đột (1957), Mùa lạc (1960). Đến thời kỳ chống Mỹ bước vào giai đoạn ác liệt, Nguyễn Khải có tác phẩm Họ sống và chiến đấu (ký sự 1966). Khi đất nước thống nhất, ông tiếp tục với Cha và con, và… (tiểu thuyết 1979), Gặp gỡ cuối năm (1982). Rồi trong thời kỳ đổi mới của đất nước, ông có Hà Nội trong mắt tôi (tập truyện ngắn 1995)….

Gần đây nhất, ông cho ra đời cuốn tiểu thuyết Thượng đế thì cười (2003) mang dáng dấp một cuốn hồi ký về cuộc đời viết văn của Nguyễn Khải.

Nguyễn Khải đã nhận được một số giải thưởng văn học như: Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam (1982) với tiểu thuyết Gặp gỡ cuối năm, Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (2000)...

Với năng lực sắc sảo của một ngòi bút tỉnh táo và lý trí, những tác phẩm của ông đều mang đầy hơi thở của thời cuộc, là những khám phá riêng của ông về những biến động phức tạp của đời sống cũng như tâm lý tình cảm của con người.

Một số tác phẩm chính

Xung đột (1957)
Mùa lạc (tập truyện ngắn 1960)
Họ sống và chiến đấu (ký sự, 1966)
Đường trong mây (1970)
Ra đảo (1970)
Cha và con, và … (tiểu thuyết, 1979)
Gặp gỡ cuối năm (tiểu thuyết,1982)
Thời gian của người (tiểu thuyết,1985)
Một cõi nhân gian bé tí (1989)
Một người Hà Nội (tập truyện ngắn, 1990)
Một thời gió bụi (1993)
Hà Nội trong mắt tôi (tập truyện ngắn, 1995)
Sống ở đời (tập truyện ngắn, 1990)
Thượng đế thì cười (2003)

T.H

Mùa lạc, mỗi tuổi đọc mỗi khác

Mùa lạc trong chương trình văn học cấp III dường như không phù hợp. Học trò chúng tôi khi đó là những cô bé, cậu bé tuổi bẻ gãy sừng trâu nhưng chưa có đủ chiều sâu tâm hồn, làm sao cảm hiểu hết tình cảm, những éo le trái ngang đời thường của người phụ nữ như cô Đào, nhân vật nữ chính trong truyện. Tôi đọc, hay nói đúng hơn là học Mùa lạc mà luôn băn khoăn: hình như mình đang như một con vẹt, mình chưa hiểu được lấy một tầng nấc nào của câu chuyện kỳ lạ này.

Mùa lạc không cầu kỳ, không bí hiểm như các câu chuyện trinh thám, truyện cổ kiểu Nghìn lẻ một đêm. Nó quá giản dị, quá đơn giản là đàng khác, hệt như cuộc sống đang diễn ra chung quanh. Nhưng là cuộc sống của người lớn, với những thăng trầm, trải nghiệm và cảm nhận mà bọn trẻ không thể nào có được, nên lại càng chẳng thể nào hiểu được.

13 năm sau, tôi đọc lại Mùa lạc, thật trớ trêu là vào đúng lúc nhà văn Nguyễn Khải vừa mất, giật mình thấy một chút cuộc đời của mình trong đó. Cảm giác như tôi vừa trả nợ cho ông. Với tuổi đời dày dặn hơn, tôi đã kịp hiểu nhân vật của ông, để rồi quay lại hiểu nhân vật mình. Mùa lạc không chỉ là tác phẩm trong trường học của nhiều thế hệ học trò mà ngay ở ngoài đời thường, nó còn khiến cho nhiều lứa tuổi phải xao xuyến.

Tôi cũng vừa đọc Cha và con và... , một quyển sách khó đọc với những xung đột không dễ giãi bày, cả trong thời xưa (những năm sau giải phóng) và thời nay. Tôi giật mình nhận ra: từ những năm đó, ông đã viết về những vấn đề của thời đại bây giờ. Giải pháp cho những xung đột ngày nay nằm trong cuốn sách được hoàn tất từ những năm 70, rất kín đáo và nằm ở những tầng rất sâu khác nhau, chờ sự cảm nhận, bóc tách của mỗi độc giả. Thật kỳ diệu!

Đọc Nguyễn Khải, thấy văn học dường như không có tuổi, thấy thời gian dường như là xuyên suốt, để con người ở các thời đại khác nhau có thể cảm hiểu lẫn nhau, học hỏi lẫn nhau, và dường như đang cùng nhau tiếp nối cuộc sống bất tận này. Cũng như bao độc giả yêu mến và kính phục Nguyễn Khải, xin thắp đến ông một nén nhang.

Trần Phương Nga (TT)

(Tham khảo Nguyễn Khải, nhà văn lớn)

Phỏng vấn Nguyễn Khải)