Thương vụ Yahoo - Microsoft:

Học được gì từ IBM?

Thương vụ mua bán của Yahoo và Microsoft đã có không ít tranh luận. Trong cách nhìn nhận của những chuyên gia kinh tế, vấn đề này có điều gì đáng lưu tâm? Tại sao lại phải học hỏi kinh nghiệm từ IBM?
Từ một thương vụ mua bán
Việc Microsoft chào mua Yahoo với giá 44,6 tỷ USD đã làm dấy lên nhiều phân tích và tranh luận về tính kinh tế đang thay đổi của ngành công nghiệp phần mềm, về tương lai của thung lũng Silicon và sức mạnh lấn át của Google.
Nhưng nghĩ về thương vụ này, tôi lại liên tưởng đến việc Microsoft mua Yahoo sẽ có ảnh hưởng thế nào tới cộng đồng doanh nghiệp nói chung?
Kết luận của tôi là: Đây chính là lời nhắc nhở về sự khó khăn để có thể tạo dựng và duy trì một công ty đạt đến đỉnh cao trong thời đại của công nghệ, những thị trường và các mô hình kinh tế khác nhau.
Hơn thế nữa, còn phải duy trì được sự phát triển đó với tư cách là một sức mạnh dẫn đầu, đổi mới và thịnh vượng trong thời kỳ kế tiếp.
Yahoo do Jerry Yang và David Filo thành lập năm 1995, tới nay chưa đầy 15 năm. Tôi vẫn nhớ tất cả các bài báo chúc mừng họ nhân dịp kỷ niệm 10 năm thành lập công ty. Tác giả Michael S. Malone có viết:
“Yahoo kiếm được nhiều tiền hơn đồng thời có nhiều bằng sáng chế, dịch vụ và người sử dụng hơn Google. Với các kết quả tài chính bùng nổ của họ trong thời gian gần đây và sự tiếp tục bùng nổ của quảng cáo trực tuyến, Yahoo nhiều khả năng sẽ trở thành công ty đáng giá nhất trên Web.”
Ở vào thời điểm tháng 3 năm 2005, những dòng dự báo trên là hoàn toàn hợp lý. Nhưng hiện tại, Yahoo dường như chỉ là điểm sáng của ngày hôm qua khi bàn tới nền kinh tế Internet. Thậm chí Microsoft dường như cũng là một điểm sáng cũ.
Rõ ràng là Microsoft chiếm thị phần lớn tại nhiều thị trường và có hàng tỷ USD tiền mặt, nhưng liệu mọi người có kính nể Microsoft như trong quá khứ?
Liệu họ có tin rằng những phòng thí nghiệm của Microsoft vẫn nắm giữ chìa khoá quyết định đến phương thức mà chúng ta trao đổi thông tin và tương tác với nhau trong tương lai nữa hay không?
Khi so sánh với các công ty khác có cùng quy mô và tài sản, Microsoft vẫn còn khá trẻ, họ còn chưa được 35 năm tuổi. Nhưng nhiều năm nay, tập đoàn phần mềm khổng lồ này đã biểu hiện những dấu hiệu của sự già cỗi: Thận trọng, bảo thủ, chậm chạp với những xu hướng mới và ngần ngại chia sẻ các phương thức làm việc đã được thiết lập.
Robert X. Cringley, chuyên gia công nghệ nổi tiếng và người sáng tạo ra NerdTV - một kênh truyền hình về công nghệ mới - nói về việc Microsoft chào mua Yahoo như sau: “Những gì ở Microsoft là một sự chuyển đổi mang tính chất thế hệ, giống như trong những ngành khác với các công ty hàng đầu (họ làm giàu nhanh chóng và trở thành các công ty đầu ngành).
Điều này khá rõ khi bạn nhìn vào lịch sử ngành công nghiệp dầu mỏ và đường sắt của Mỹ. Bill Gates và Steve Ballmer - Tổng Giám đốc điều hành của Microsoft từ năm 2000 - biết rằng cũng giống như các ngành khác Microsoft phải thay đổi theo thời gian. Và quan trọng hơn, Microsoft cần phải có sự chuyển đổi bởi vì Gates và Ballmer thiếu niềm tin rằng bất kỳ một người kế tiếp họ có thể điều hành Microsoft tốt như họ đã làm.”
Đâu là điều Yahoo và Microsoft nên làm?
Vậy phần thưởng của thay đổi cuộc chơi trong một ngành là gì? Sau một vài năm tăng trưởng mạnh, lợi nhuận và tạo ra của cải cho các cổ đông, một công ty khác xuất hiện và thay đổi hoàn toàn cuộc chơi. Đây là sự miêu tả rõ ràng về cách thức kinh doanh của thời đại chúng ta và điều đó đang trở nên ngày càng khẩn cấp.
Thời gian kinh doanh thành công ngày càng ngắn hơn và ngày càng ít hơn các công ty có khả năng vượt qua bờ vực thẳm ngăn cách thời đại của công nghệ cùng các mô hình kinh doanh với thời đại kế tiếp.
Tuy nhiên, những gì đang diễn ra tại trụ sở chính của tập đoàn IBM lại càng đáng chú ý hơn.
Dưới sự lãnh đạo của Tổng Giám đốc Điều hành Sam Palmisano, sự chuyển biến đang tiếp diễn tại IBM hiện nay dù họ có thể là một trong những câu chuyện kinh doanh ít được để ý nhất trong thập niên vừa qua.
Ba năm nữa IBM tổ chức kỷ niệm 100 năm thành lập và họ xứng đáng là một tập đoàn thế hệ đàn anh. Tuy nhiên, bất chấp làn sóng công nghệ phát triển không ngừng, IBM vẫn tiếp tục tăng trưởng, tạo ra lợi nhuận khổng lồ và mang đến cho cổ đông sự giàu có.
Vào tháng 7 năm 2002 - vài tháng sau khi Palmisano nhậm chức Tổng Giám đốc điều hành - cổ phiếu của IBM có giá 60USD/ một cổ phiếu. Năm năm sau, cổ phiếu công ty có giá 117 USD/ một cổ phiếu.
Nhưng quan trọng hơn nữa, bất chấp sự bùng nổ của mạng Internet cùng các dịch vụ trên Web, phần mềm mã nguồn mở và hàng loạt sự biến đổi sâu sắc khác, IBM vẫn kết nối, dù họ không phải là công ty chi phối thị trường bằng bất cứ giá nào. Một công ty trải qua 96 năm hoạt động với gần 100 tỷ USD doanh số, 350 nghìn công nhân viên và một thành tích đáng nể về khả năng hồi phục và tái đổi mới.
Do vậy, nếu chúng ta ngạc nhiên (hay tiếc nuối) khi Yahoo bị mất đi lòng tin và sự kính trọng và khi chúng ta tranh luận về việc Microsoft thâu tóm thị phần thị trường Internet, hãy nhớ rằng có một IBM với rất ít sự phô trương cho thấy rằng họ có thể liên tục thay đổi theo thời gian.
Trong bài báo kế tiếp, tôi sẽ nghiên cứu kỹ hơn khả năng phục hồi của IBM. Bạn đọc hãy tự đặt cho mình câu hỏi: Bạn hay công ty của bạn đã có kế hoạch để tiếp tục thay đổi cuộc chơi chưa?

Ý kiến bình luận của độc giả Harvad Business Online

1. Thật thú vị khi nhận thấy rằng Netscape - một công ty Web tiên phong khác - hiện đang khá mờ nhạt trên thị trường. Khả năng biến đổi công ty này vượt qua sự vụt sáng ban đầu, thậm chí còn kém cỏi hơn cả Yahoo. Yahoo đã tiếp tục phát triển xa hơn nhưng cuối cùng vẫn kết thúc tại một ngõ cụt của nhánh tiến hoá.
Cách tiếp cận của Google là nắm chặt sự thay đồi không ngừng bằng cách tự biến mình thành một cỗ máy luôn luôn biến đổi, luôn luôn thử nghiệm và giành lấy những phương thức mới để đạt được sự tăng trưởng kinh tế.
Mặt khác, IBM luôn chủ ý mang lại những thay đổi to lớn. Nhưng IBM đã tồn tại và trải qua nhiều thay đổi hơn Google và IBM có nhiều cách để thích ứng với những lực lượng thị trường luôn luôn biến đổi. Sẽ rất thú vị khi so sánh hai cách tiếp cận khác nhau về cơ bản của IBM và Google và xem hai công ty tiếp tục phát triển.
Jmacht
2. Bill, tôi hoàn toàn đồng ý rằng kinh doanh là khả năng phục hồi và tái đổi mới, đây là những điểm đã được vạch ra rõ ràng bởi tác giả Arie de Geus trong cuốn The Living Company (TD: Những công ty trường tồn) của ông. IBM rõ ràng là một ví dụ.
Tôi không chắc chắn rằng các con số trên thị trường chứng khoán thực sự ủng hộ ý kiến của anh. Đầu tiên, nếu anh so sánh chỉ số NASDAQ và cổ phiếu của IBM trong vòng 5 năm vừa qua, rõ ràng IBM đang hoạt động không tốt.
Tôi không phản bác đánh giá của anh về IBM. Tôi chỉ nói rằng giá cổ phiếu không phải là một lập luận cho câu chuyện thành công của IBM. Có lẽ, cuối cùng giá cổ phiếu đơn giản chỉ là một điểm ủng hộ giả thiết của anh cho rằng IBM là một câu chuyện thành công chưa được đánh giá xứng tầm.
Alexander Schniertshauer
3. Bill, cơ bản anh cho rằng Microsoft đang mua Yahoo bởi vì cả hai đều trở nên đình trệ và thất bại trong việc thích ứng và đổi mới? Tôi hoàn toàn đồng ý nhưng tôi cũng chỉ ra rằng những thiếu sót này là khó rõ trong khoảng thời gian trước đây (nếu anh biết cách và nơi tìm chúng).
Doanh thu và lợi nhuận của Microsoft tăng, nhưng về cơ bản chúng đã đạt tới mức không đổi trong hoạt động trung tâm như hệ điều hành máy tính và các ứng dụng văn phòng từ năm 98. Kể từ đó, Microsoft đã thất bại trong việc cải tiến lại các hoạt động chính và tạo ra các hoạt động kinh doanh mới.
Tương tự, sự mệt mỏi, già cỗi của Yahoo khá rõ ràng trong giai đoạn 2004-2005 vì những lý do như vậy. Ví dụ của anh là một bài học sâu sắc khi truy cập vào Website của IBM, và thấy từ những phân tích hoạt động quý I vừa qua, phần lớn mức tăng của tỷ suất lợi nhuận trên cổ phần đều xuất phát từ việc mua lại các cổ phiếu của công ty và đầu tư tài chính. Chúng không làm giảm khả năng phục hồi của công ty trong việc duy trì các hoạt động kinh doanh mà chỉ ra rằng công ty chưa tìm thấy nguồn lực mới cho tăng trưởng.
Ví dụ hay nhất về một công ty lớn thích ứng nhanh với sự thay đổi là General Electric, công ty này đã tái cơ cấu cho thế giới mới mà không được công nhận. Ý kiến của tôi dựa trên sự biến đổi kinh doanh B2C - doanh nghiệp với khách hàng - và tai hoạ đang hình thành cho sự sáp nhập Yahoo vào Microsoft do thiếu thi hành có thể tìm thấy ở blog của tôi:
Nhưng điểm quan trọng nhất ở đây là khi những công ty tăng trưởng, phát triển, họ chỉ chú tâm bảo vệ chính mình, tập trung vào những chương trình nội bộ riêng mà không chăm sóc phục vụ khách hàng. Hiện tại, làm sao để tái sắp xếp lại công việc, nhân viên và định hướng hoạt động điều hành của công ty thoát khỏi quá khứ và hướng về sự chuyển đổi trong tương lai là một thách thức rất thú vị.
Khuyết danh
(Trích chuyên mục Game Changer của Bill Taylor, Harvard Business Online - Copyright Harvard Business School, Harvard’S-TVN)