Trang nhà > Xã hội > Pháp luật > Luật chống tham nhũng ở nước ngoài của Mỹ tác động đến các quan chức Trung (...)
Luật chống tham nhũng ở nước ngoài của Mỹ tác động đến các quan chức Trung Quốc
Thứ Ba 29, Tháng Tư 2008
Thanh gươm sắc treo trên đầu các công ty Mỹ
Ngày 21.12.2007, Trợ lý Tổng Chưởng lý Bộ Tư pháp Mỹ Alice Fisher tuyên bố: hãng Lucent Technologies đã đạt được thỏa thuận hòa giải với Bộ Tư pháp về việc giải quyết vụ bê bối của họ tại Trung Quốc, với điều kiện hãng đồng ý nộp phạt 1 triệu USD do vi phạm “Luật chống tham nhũng ở nước ngoài” (FCPA). Đồng thời Lucent cũng nộp phạt 1,5 triệu USD theo một thỏa thuận với Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC). Ngoài ra, Bộ Tư pháp còn yêu cầu hãng này phải tăng cường kiểm soát nội bộ, hoàn thiện chính sách và hệ thống giám sát nhằm bảo đảm tài chính công bằng, chính xác, phù hợp các luật phòng chống tham nhũng; nếu trong thời gian hai năm mà hoàn tất các yêu cầu đó thì Bộ Tư pháp sẽ đình chỉ khởi tố hãng.
Tóm lại, bằng việc chấp nhận sự trừng phạt kinh tế 2,5 triệu USD mà không có khởi tố hình sự, Lucent Technologies Inc. đã thừa nhận hành vi phạm pháp của mình.
Vụ bê bối được gọi là Lucent Gate này bị đưa ra ánh sáng từ năm 2004, khi Lucent Technologies Inc. căn cứ theo Luật FCPA tiến hành kiểm toán 23 chi nhánh công ty ở nước ngoài của mình và phát hiện chi nhánh ở TQ có vi phạm Luật; kết quả hãng buộc phải cách chức Chủ tịch chi nhánh Lucent TQ Thích Đạo Hiệp và Giám đốc kinh doanh Quan Hách Đức cùng hai cán bộ người TQ khác; đồng thời gửi bản báo cáo dầy 800 trang lên Bộ Tư pháp Mỹ và SEC. Như nhiều công ty đa quốc gia khác, Lucent cho rằng tham nhũng chủ yếu xuất hiện ở môi trường thị trường, chẳng hạn lĩnh vực nhà đất luôn luôn bị chê là kém minh bạch, kém công bằng, nhất là việc cấp đất, chính các công ty cũng không thích kiểu giao dịch gầm bàn nhưng vẫn đành phải tuân theo luật chơi đó. Lucent thanh minh họ bị FCPA trừng trị như thế là bất công, vì trong hoàn cảnh thị trường còn chưa hoàn toàn công bằng thì ai làm ăn nghiêm chỉnh sẽ bị mất rất nhiều cơ hội kinh doanh; các cơ hội ấy sẽ bị những công ty ma lanh chiếm mất. Nhưng Bộ Tư pháp Mỹ không chấp nhận lý lẽ đó. Lucent Gate từng làm ầm ỹ dư luận một thời, nhưng việc điều tra và giải quyết kéo dài cho tới nay mới kết thúc.
Luật chống tham nhũng ở nước ngoài (Foreign Corrupt Practices Act) của Mỹ bắt đầu có hiệu lực từ năm 1977, sau khi SEC điều tra phát hiện trong thời gian giữa thập niên 70 có khoảng 400 công ty Mỹ đã chi hơn 300 triệu USD không minh bạch hoặc bất hợp pháp cho các quan chức và chính khách nước ngoài. Luật quy định: nếu phạm tội đưa hối lộ cho quan chức chính quyền nước ngoài thì lãnh đạo công ty sẽ bị tù và công ty sẽ bị phạt nặng. FCPA thực sự là thanh gươm sắc treo trên đầu các công ty Mỹ làm ăn ở nước ngoài.
Cháy nhà ra mặt chuột
Điều đáng nói ở đây là qua sự kiện trên, người ta được biết có gần một nghìn quan chức chính quyền và doanh nghiệp quốc doanh TQ đã nhận hối lộ của Lucent Technologies Inc., dưới hình thức đi Mỹ “tham quan nhà máy của Lucent và tập huấn”. Nói cách khác, sự kiện Luật chống tham nhũng ở nước ngoài của Mỹ xử lý hành vi đưa hối lộ của hãng Lucent đã lôi ngót 1000 quan chức TQ ra ánh sáng.
Thực ra hầu hết các chuyến đi ấy hoàn toàn không liên quan gì tới mục tiêu trên; chẳng hạn khách chỉ đi thăm những nơi vui chơi như Hawaii, LasVegas, Disneyland, New York … và các địa điểm gọi là “nhà máy của hãng” đặt ở Australia, Nhật Bản, … tuy hãng chẳng hề có nhà máy nào tại các nơi đó. Theo ghi chép nội bộ của Lucent, thời gian 2000-2003 đã có 315 chuyến tham quan như vậy; quá nửa các chuyến đi năm 2002-2003 là hoàn toàn đi du lịch. Mọi chi phí đều do tài chính của hãng đài thọ.
Lucent Technologies Inc. là một công ty lớn quy mô toàn cầu chuyên kinh doanh lĩnh vực thông tin liên lạc, có chi nhánh ở nhiều nước. Công ty Lucent TQ là một doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài, chủ yếu bán thiết bị thông tin. Tháng 5.2001, họ giành được hợp đồng xây dựng đợt 1 mạng CDMA (Code Division Multiple Access) của công ty Liên thông TQ, sau hai năm Lucent trở thành nhà cung cấp thiết bị CDMA lớn nhất cho TQ. Tiếp đó họ lại giành được hợp đồng đợt 2 rồi đợt 3, tổng giá trị mấy trăm triệu USD. Doanh số bán hàng tại TQ năm 2003 lên tới 900 triệu USD, chiếm 11% tổng doanh số của hãng; TQ trở thành thị trường lớn thứ hai của Lucent. Cũng chính là thời gian này hãng đã thực hiện nhiều vụ hối lộ. Từ năm 2004, Lucent Technologies Inc. liên tiếp bị SEC điều tra vì tội hối lộ quan chức Saudi Arabia, rồi đến quan chức TQ. Trước khi hợp nhất với người khổng lồ thông tin Pháp Alcatel để trở thành tập đoàn Alcatel-Lucent, trong 3 năm trước đó Lucent Technologies Inc. đã chi 10 triệu USD cho nhiều quan chức TQ. Việc cách chức các cán bộ lãnh đạo Lucent TQ rõ ràng đã phơi trần bộ mặt bẩn thỉu của thị trường thiết bị thông tin ở TQ, khiến người dân nước này rất phấn khởi, nhưng tiếp đó họ lại e ngại Lucent sẽ bị các khách hàng TQ trừng phạt.
Người Trung Quốc nói gì
Là nơi để xảy ra vụ bê bối Lucent gate ồn ào dư luận, dĩ nhiên người TQ có lý do suy nghĩ nhiều về vụ này. Báo chí TQ bình luận: tình hình chống tham nhũng ở nước này còn tù mù lắm, các quan chức nhận hối lộ của Lucent hiện nay vẫn chẳng sao cả, nhưng dư luận sẽ không thể để họ yên vị như thế, cho nên vụ bê bối Lucent gate chưa thể kết thúc. Vụ này có liên quan tới các quy tắc ngầm tại thị trường TQ, đó là những “trao đổi gầm bàn” rất phổ biến trong giao dịch, làm cho các quy định giao dịch minh bạch bị xếp xó. Môi trường kinh doanh chưa hoàn toàn công bằng thể hiện nền kinh tế thị trường chưa chín muồi, luật pháp chưa hoàn thiện; dưới điều kiện kinh tế toàn cầu hóa, các cơ quan hữu trách chưa ứng phó tốt với hành vi đưa hối lộ của các công ty đa quốc gia. Đó là do mỗi khi cần thay đổi bất kỳ một quyền lợi đã tồn tại nào, bao giờ cũng có những lực lượng ngăn cản. Lucent chịu phạt nặng 2,5 triệu USD song những kẻ nhận hối lộ sẽ bị xử lý ra sao – điều này dân chúng TQ không được biết. Việc đó cho thấy trong cuộc chiến dọn sạch thị trường, lực lượng chống lại hãy còn rất mạnh. Đã đến lúc TQ cần có một bộ luật chống tham nhũng của nước ngoài.
Nguyên Hải