Blog Đông Tác

Nguyễn Chí Công, CFLS

Trang nhà > Giáo dục > Viết > Tiếng "Tây" làm hỏng tiếng ta

Tiếng "Tây" làm hỏng tiếng ta

Thứ Hai 5, Tháng Năm 2008

Có thể nói không ngoa rằng, hiện nay có nhiều người Việt Nam bỗng nhiên trở nên mù chữ vì không đọc được và hiểu được hết những gì người ta viết trên báo chí của Việt Nam. Đó là do sự du nhập ồ ạt các từ ngữ nước ngoài vào tiếng Việt mà không có sự kiểm soát của ý thức xã hội.

Sự vay mượn từ ngữ tiếng nước ngoài luôn luôn xảy ra đối với mọi ngôn ngữ. Tuy nhiên, đối với nhiều ngôn ngữ, sự vay mượn đó được đặt dưới sự kiểm soát chặt chẽ của ý thức xã hội mà đại diện là những cơ quan hay tổ chức có đủ quyền lực để quyết định về những trường hợp vay mượn cụ thể.

Mục đích của sự kiểm soát này trước mắt là nhằm bảo vệ sự trong sáng của tiếng nói của dân tộc, nhưng về lâu dài là bảo vệ ngôn ngữ dân tộc khỏi sự diệt vong. Hàng trăm ngôn ngữ trên thế giới đang mất đi với nhịp độ rất nhanh trước sự truyền bá rộng rãi của một vài ngôn ngữ lớn.

Báo chí nói riêng và các phương tiện thông tin đại chúng nói chung được coi là công cụ vừa để phổ biến tiếng chuẩn của ngôn ngữ dân tộc vừa để bảo vệ tiếng mẹ đẻ khỏi những ảnh hưởng tiêu cực của các yếu tố ngoại lai.

Ấy thế nhưng ở ta, nhiều người đang nắm giữ các phương tiện thông tin đại chúng lại không thấy được vai trò xã hội của mình. Không những thế, chính các phương tiện thông tin đại chúng lại đang góp phần đáng kể, nếu không muốn nói là chủ yếu, vào việc làm cho tiếng mẹ đẻ bị méo mó đi, thông qua việc tiếp nhận và sử dụng thiếu nguyên tắc các từ ngữ nước ngoài.

Nhờ vào sức mạnh tác động của mình, một số phương tiện thông tin đại chúng đã và đang góp phần phá hoại sự trong sáng của tiếng Việt, và hơn thế nữa, đang làm cho nhiều người Việt Nam trở nên mù chữ từng phần.

Thật là khó tưởng tượng nổi khi mà chỉ trên một trang của một tờ báo nọ (xin miễn nêu tên), chúng tôi đã nhặt ra được cả chục câu viết lai căng, lổn nhổn những từ nước ngoài - đó là những câu viết hoặc câu nói đặc trưng cho các biệt ngữ mà dạng gây ác cảm nhất đối với xã hội là tiếng lóng. Quả thực, đọc những ví dụ sau đây, nhiều người không khỏi nghĩ đến một thứ tiếng lóng:

- Cô bé hát dân ca hay, là giọng ca trẻ của tỉnh Nghệ An, thường xuyên tham dự những program ca nhạc đài truyền hình tỉnh tổ chức.

- Trả lời câu hỏi, các teen muốn bước chân vào nghề MC cần có những yếu tố gì, chị trả lời hồn nhiên: Với lứa tuổi bọn em, để làm MC tốt thì phải tự tin, bản lĩnh, có kiến thức chuyên môn, có duyên, đặc biệt phải lỳ và liều.

- Nét lỳ và liều ở cô MC trẻ trung này chính là việc không có năng khiếu dẫn vẫn giới thiệu rất oai trong profile như thế.

- ... Dẫu sao trở thành một MC có hiểu biết thì vẫn hơn là một MC diễn theo kịch bản.

- Tại sao mình không được như những bạn gái khác, đi chơi, đi shopping.

- Thời gian vừa qua, Diễn đàn tuổi teen đã nhận được sự ủng hộ của đông đảo bạn đọc, đặc biệt là các bạn trẻ 8X, 9X.

- Trong số đầu tiên, mời các bạn hãy cùng tìm hiểu về công việc MC - một người được đa số các teen đang tham gia và đạt được một số thành công bước đầu.

- Một trong sô đó là Diệp Chi - MC của gameshow truyền hình dành cho sinh viên...

Tôi không biết có bao nhiêu độc giả Việt Nam đọc được và hiểu được hết ý nghĩa của những câu nói lai căng mang màu sắc tiếng lóng như thế, bởi vì trong bài, người ta không hướng dẫn cách đọc cũng không giải thích ý nghĩa của những từ ngữ vay mượn của tiếng nước ngoài.

Nhưng tôi dám chắc rằng, khi đọc cái thứ tiếng Việt này, nhiều độc giả cảm thấy mình bị coi thường, bị hạ thấp vì đó là những câu viết rất cẩu thả, vi phạm rất nhiều nguyên tắc của chuẩn mực tiếng Việt. Các từ ngữ nước ngoài được bê nguyên xi vào trong tiếng Việt mà hoàn toàn không có một chút Việt hoá nào. Điều này chắc chắn sẽ làm cho nhiều độc giả không đọc được hết tiếng Việt, và như vậy, họ trở nên mù chữ từng phần.

Có lẽ ngày nay, nhiều người nghĩ rằng, khi nói hay viết mà có đệm tiếng Tây thì câu nói hay câu viết của mình sẽ sang trọng hơn, bản thân họ sẽ được đánh giá cao hơn. Và vì cái sự sang này mà người ta cứ cố chêm cho bằng được một từ tiếng Tây vào những câu nói hay câu viết mà chẳng cần biết cái từ tiếng Tây đó có làm cho tiếng Việt trở nên trong sáng hơn không, rõ nghĩa hơn không.

Chẳng hạn, trong một tờ báo khác, người ta cho chạy một hàng chữ lớn: Những ngành hot ở các trường đại học trong năm 2007. Độc giả bình thường có thể đặt câu hỏi: Tại sao người ta phải cố chêm cái từ "hot" (nóng) của tiếng Anh (vốn là từ biệt ngữ trong tiếng Việt) vào nhan đề hết sức nghiêm túc như vậy? Cái từ "hot" của tiếng Anh đó liệu có làm cho tên báo trở nên rõ nghĩa hơn hay diễn cảm hơn không? Và, không biết nên đọc cái từ tiếng Anh đó là hót hay hốt?

Ở một tờ báo khác, khi viết về một vấn đề văn hoá, người ta đã chêm xen từ ngữ nước ngoài để tạo ra cách viết nửa Tây nửa ta rất khó hiểu như sau: Nhạt liveshow, đậm phòng trà, trong đó liveshow được hiểu là biểu diễn ca nhạc sân khấu lớn còn phòng trà ở đây là phòng trà ca nhạc, sân khấu ca nhạc mini, ở đó biểu diễn ca nhạc mà các ca sĩ hát trực tiếp. Hay: Sau mùa liveshow và ào ạt ra mắt album mới vào cuối năm, phần lớn các ca sĩ tên tuổi dành khoảng thời gian sau tết để nghỉ ngơi, du lịch...

Đó thực sự chỉ là thói sính dùng từ nước ngoài, một cách làm sang nhờ vào tiếng Tây. Cách nói chêm nguyên xi từ nước ngoài vào các câu văn như vậy hoàn toàn chỉ là sở thích của các cá nhân chứ không phải là việc làm xuất phát từ nhu cầu ngôn ngữ hay trách nhiệm xã hội của nhà báo đối với ngôn ngữ dân tộc.

Hiện tượng sính dùng từ nước ngoài còn tạo ra những cách nói hay cách viết hết sức phi lí. Phi lí là do người ta sử dụng mà không hiểu rõ ý nghĩa của các từ vay mượn. Chẳng hạn, trong một tờ báo, người ta đưa tin như sau:

Đồng Nai: Nhóm côn đồ tuổi teen tấn công trưởng công an xã Lúc 1 giờ sáng ngày 21/2, một nhóm côn đồ tuổi từ 19 đến 22 đã dùng gạch, đá, gậy tấn công trung tá Hoàng Đình Sấm...

Quả thật, nếu dịch đoạn văn này cho người Anh nghe thì có lẽ họ sẽ vô cùng ngạc nhiên vì tuổi teen ở Việt Nam lại bao gồm cả tuổi ty (tuổi hai mươi trở lên).

Và họ sẽ còn ngạc nhiên hơn nữa, khi mà ở một tờ báo khác, tuổi teen được quan niệm là độ tuổi từ hai mươi trở lên, vì tác giả một bài báo viết về các cặp nam nữ tuổi teen đi nhà nghỉ như sau: Đặc điểm chung của những cặp này là đều rất trẻ, thậm chí dưới 20 tuổi.

Có thể thấy rằng, việc du nhập vô nguyên tắc các từ ngữ nước ngoài đang làm cho tiếng Việt trở nên rối rắm, khó hiểu và kì lạ. Đã đến lúc cần phải có một chính sách ngôn ngữ hợp lí để dọn dẹp những rác rưởi mà các cá nhân đã tạo ra do thái độ vô trách nhiệm đối với ngôn ngữ dân tộc, để không đến nỗi người Việt Nam ta trong thế kỉ hai mốt này lại không thể đọc trôi chảy một trang báo viết bằng chính tiếng mẹ đẻ.

Theo TS Lê Đình Tư (Tri thức trẻ)