UBND tp Hà Nội đã quyết định dành diện tích 1000 m2 để bảo tồn di tích Đàn Xã Tắc.

Phát hiện di tích Đàn Xã Tắc

Sau khi mở 3 hố thám sát rộng 100m2 trên đường mới Kim Liên-Ô chợ Dừa (Hà Nội), Viện Khảo cổ học xác nhận nơi đây là khu vực vua nhà Lý dựng đàn Xã Tắc tế lễ trời đất cầu cho mưa thuận gió hòa. Việc khai quật không ảnh hưởng tới thiết kế dự án làm đường, nhưng sẽ làm chậm tiến độ.

Ông Nguyễn Hồng Kiên, Viện Khảo cổ học, phụ trách thám sát, cho biết: đầu tháng 11-2006, theo yêu cầu của Bộ Văn hóa - Thông tin và UBND TP Hà Nội, Viện đã thám sát khu di chỉ Đàn Xã Tắc. Lớp đầu tiên xuất hiện một số vật liệu (chủ yếu là gạch, ngói) có niên đại sớm. Tuy nhiên, hiện chỉ có thể khẳng định đây là khu vực Đàn Xã Tắc Thăng Long, được xây dựng từ đời vua thứ hai thời Lý, chứ chưa xác định chính xác vị trí đặt đàn.

Ông Kiên khẳng định việc thám sát đàn Xã Tắc được làm chủ động chứ không phải do đơn vị thi công phát hiện. Việc thám sát lần này nhằm khẳng định lại khu vực đặt đàn, bởi từ lâu nơi này đã được gọi là Xã Đàn.

Theo người dân sống trong khu vực, cái tên Xã Đàn bắt nguồn từ việc tại đây có đàn Xã Tắc lập từ năm Mậu Tý đời Vua Lý Thái Tông (năm 1048), để tế Hậu Thổ (thần Đất) và thần Nông (thần Ngũ cốc) - hai vị thần được coi là quan trọng nhất của xã hội nông nghiệp. Bốn mùa, nhà vua đều thân chinh chủ trì tế lễ để cầu được mùa.

"Từ xa xưa, không chỉ đối với người dân, mà ngay cả các vương triều, kinh đô VN và Trung Hoa, đàn Xã Tắc có vị trí vô cùng thiêng liêng. Giữ gìn, bảo tồn đàn Xã Tắc cũng chính là giữ gìn Sơn hà Xã Tắc", giáo sư sử học Lê Văn Lan cho biết.

Giám đốc Ban quản lý các dự án trọng điểm phát triển đô thị Hà Nội Nguyễn Văn Khay cho biết, việc thám sát di chỉ đàn Xã Tắc sẽ không ảnh hưởng đến thiết kế của dự án Kim Liên - Ô chợ Dừa, nhưng chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới tiến độ thi công. Thời gian thám sát hiện vẫn chưa xác định bởi theo các nhà khảo cổ học, diện tích khu đàn Xã Tắc này rất lớn.

Đàn Xã Tắc trong lịch sử

Đàn Xã Tắc thời Nguyễn ở kinh đô được xây dựng năm Gia Long 5 (1806). Tất cả thành, dinh, trấn trong toàn quốc theo lệnh vua phải đóng góp đất sạch để đắp đàn. Bởi vậy, đàn Xã Tắc là tượng trưng cho đất đai cả tổ quốc. Ý nghĩa của đàn Xã Tắc vì thế càng thêm thiêng liêng.

Khuôn viên đàn Xã Tắc được giới hạn bằng một vòng tường gạch hình chữ nhật, cao 1,2 m, chiều Bắc-Nam hơn 160 m, chiều Đông-Tây hơn 200 m. Mặt Bắc tường trổ 3 cửa phường, các mặt còn lại chỉ trổ một cửa. Bên ngoài vòng tường, ở phía Nam có một bình phong gạch, dài 10 m, cao 3,7 m, dày 0,85 m, ở phía Bắc, ngoài vòng tường đào hồ vuông, bờ kè đá, cạnh dài 60 m.

Lễ tế ở đàn Xã Tắc được tổ chức hằng năm hai lần vào ngày Mậu của tháng trọng xuân và tháng trọng thu (tức tháng 2 và tháng 8 âm lịch).

Thời Nguyễn tính theo tầm quan trọng chia việc thờ cúng làm 3 loại: Đại tự, Trung tự và Tiểu tự. Lễ tế Xã Tắc được xếp vào hàng Đại tự và chỉ đứng sau lễ tế Nam Giao. Năm Gia Long thứ 8 (1809) quy định, cứ 3 năm một lần, đích thân vua phải tham gia làm chủ tế một lần, còn lại phải cử đại thần tế thay. Hầu như tất cả các vị vua Nguyễn đều từng tham dự lễ tế quan trọng này.

(Nguồn tin: TPO)

Là một trong các loại đàn tế cổ, Đàn Xã Tắc là nơi được lập để tế Hậu thổ (Thần Đất) và Thần Nông - hai vị thần của nền văn minh lúa nước. Theo nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, Đàn Xã Tắc được lập từ thời vua Lý Thái Tông (năm Mậu Tý 1048), đến thời Vua Lê Chiêu Thống (1788) thì mất dấu.

Đàn Xã Tắc thường được đắp lộ thiên, gồm 2 tầng, hình vuông, mặt chính diện quay về hướng bắc, cả 2 tầng đều có lan can gạch chạy xung quanh, chính giữa bốn mặt đều xây dựng hệ thống bậc cấp. Cạnh đài cao khoảng 28m, tầng trên cùng cao khoảng 1,6m, là nơi vua quan lên làm lễ tế.

Trên nền dựng 32 bệ đá để cắm tàn. Khuôn viên Đàn Xã Tắc được giới hạn bằng một vòng tường gạch hình chữ nhật. Mặt hướng bắc được trổ 3 cửa, còn lại chỉ được trổ một cửa. Bên ngoài vòng thành ở phía nam được dựng một bức bình phong.

(theo báo Lao Động)

Bảo tồn di tích Đàn Xã Tắc

Ngày 26/10/2007, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Thế Thảo vừa quyết định phương án dành diện tích 1.000 m2 trên tuyến đường Kim Liên - Ô Chợ Dừa để bảo tồn di tích Đàn Xã Tắc, không phải giải phóng mặt bằng thêm trên tuyến này.

Bên cạnh đó, việc lựa chọn phương án này không chỉ đảm bảo giảm thiểu phát sinh kinh phí mà còn có thể hoàn thành công việc bảo tồn, sớm khai thác hiệu quả con đường Kim Liên - Ô Chợ Dừa đã bị đình trệ một năm qua.

Theo đề xuất của chủ đầu tư, phần bảo tồn Đàn Xã Tắc nằm trùm lên dải phân cách giữa và một phần đường đã được thiết kế với tổng diện tích 1.000 m2. Diện tích này sẽ được trồng cỏ. Như vậy phần đường xe cơ giới sẽ bị xén 2 bên.

Để đảm bảo đủ chiều rộng mặt đường, chủ đầu tư điều chỉnh thiết kế bằng cách lấn chiều rộng đường sang hai bên: xoá dải phân cách giữa đường cơ giới và thô sơ, thu hẹp bề rộng hè 2 bên từ 7,5m xuống 3m.

Dự kiến, khu vực bảo tồn sẽ được thi công sớm và hoàn thành trước Tết Nguyên đán 2008 để đảm bảo giao thông, phát huy hiệu quả “con đường nghìn tỷ” Kim Liên - Ô Chợ Dừa.

(Theo Tiền Phong)