Blog Đông Tác

Nguyễn Chí Công, CFLS

Trang nhà > Văn chương > Nước ngoài > Nobel cho “cuộc phiêu lưu đậm chất thơ ca”!

Nobel cho “cuộc phiêu lưu đậm chất thơ ca”!

Thứ Tư 15, Tháng Mười 2008

1 giờ chiều (giờ Thụy Điển) ngày 09/10/2008, chủ nhân thứ 105 của Nobel Văn chương vừa được xướng danh. Thêm một cái tên khúc khuỷu: Jean-Marie Gustave Le Clézio

Hình ảnh tiểu thuyết gia 68 tuổi, người Pháp, ngay lập tức được cập nhật trên nobelprize.org, mắt xanh biếc, phía trên là dòng tuyên dương của Viện Hàn lâm Thụy Điển: "author of new departures, poetic adventure and sensual ecstasy, explorer of a humanity beyond and below the reigning civilization" (“tác giả của những điểm xuất phát mới, của những cuộc phiêu lưu đậm chất thơ ca và trạng thái xuất thần của cảm xúc, người khám phá tính nhân bản nằm ẩn sâu và vượt ra khỏi nền văn minh đang ngự trị”).

Le Clézio là nhà văn người Pháp đầu tiên giành được giải thưởng trị giá 10 triệu Krona Thụy Điển (tương đương 815,000 bảng Anh) kể từ khi nhà văn gốc Trung Quốc mang quốc tịch Pháp là Cao Hành Kiện giành được giải thưởng này năm 2000. Tuy vậy, ông cũng tỏ ra miễn cưỡng khi nhìn nhận mình như một người Pháp chính gốc: “Tôi được sinh ra tại Pháp nhưng cha tôi lại là một công dân Anh và được sinh ra tại Mauritius. Do đó, tôi nhìn nhận bản thân như một người mang trong mình nhiều dòng máu, như phần lớn những người đang sinh sống tại Châu Âu”.

“Tôi thật sự rất xúc động vì đây là một vinh dự lớn đối với tôi”, nhà văn nói. Ông cũng kể rằng ông nhận được cuộc điện thoại thông báo của Viện hàn lâm trong khi đang bận viết những trang sách của mình. Tại buổi Họp báo ở Paris chiều Thứ năm, ông kể với các phóng viên: “Tôi cảm thấy một chút hoài nghi, rồi một chút sợ hãi, và sau đó là sự vui sướng”. Khi được hỏi liệu ông cảm thấy mình có xứng đáng với giải thưởng danh giá này hay không, ông đã trả lời “Tại sao lại không nhỉ?”.

Sinh năm 1940, Le Clézio bắt đầu tạo dựng tên tuổi của mình ở tuổi 23 với tiểu thuyết đầu tay có tên Le Procès-Verbal, trong đó nhà văn đã kể về cuộc đời một người đàn ông trẻ với đoạn kết cuộc đời trong một bệnh viện tâm thần. Tác phẩm này đã giúp nhà văn đoạt giải thưởng Prix Renaudot. So với một số tác phẩm khác như “Nausea” (Sự ghê tởm) của Sartre và The Outsider (Kẻ ngoài cuộc) của Camus, tác phẩm đầu tay của Le Clézio đã thể hiện một trong những mối quan tâm của ông, đó là sự chuyển biến của cảm giác từ trạng thái cân bằng sang các trạng thái kích động cực độ. Đây vẫn được coi là một trong những tác phẩm hay nhất của ông.

Bước đột phá thật sự trong sự nghiệp văn chương của ông là tác phẩm Désert ra đời năm 1980. Tác phẩm là một câu truyện về một nền văn hoá đã biến mất trên sa mạc Bắc Phi và hình ảnh về Châu Âu qua cái nhìn của những người nhập cư. Tác phẩm này đã giúp ông giành được giải thưởng của Viện hàn lâm Pháp.

Ngoài những khoảng thời gian sống tại Pháp, Anh, Băng Cốc, Mexico City và Boston, Le Clézio đã sống với tộc người Ấn Embera tại Panama giữa những năm 1969 và 1973. Ông viết về thời gian ông sống tại Haï và Voyage de l"autre côté và ông cũng dịch một số tác phẩm truyền thống của Ấn Độ, chẳng hạn như tác phẩm “Les prophéties du Chilam Balam”.

“Có 2 giai đoạn trong sự nghiệp sáng tác của Le Clézio”, Adrian Tahourdin – biên tập viên người Pháp của tờ Times Literary Supplement nói. “Giai đoạn đầu với những tác phẩm mang tính thử nghiệm, kéo dài tới những năm đầu và giữa những năm 70, và sau đó ông đã chuyển sang một phong cách kể chuyện truyền thống hấp dẫn hơn, trữ tình hơn, và bắt đầu khám phá sâu hơn về những nền văn hoá khác”.

Theo Tahourdin, Le Clézio xứng đáng với giải thưởng này, mặc dù bản thân ông cũng cảm thấy ngạc nhiên một chút. “Bạn có thể không bao giờ bình luận về tính chính xác của Stockholm, nhưng rõ ràng ông ấy là một sự lựa chọn đúng đắn, ông ấy là một tiểu thuyết gia tài năng”, Tahourdin nói, và cũng không quên nói thêm rằng Le Clézio phù hợp với các tiêu chí của giải thưởng Nobel với một tác phẩm chuyển động theo một “phương hướng lý tưởng” hơn là bởi vì ông đã viết qua góc nhìn của một kẻ bị áp bức, một kẻ bị trục xuất.

Một trong những tác phẩm gần đây nhất của Le Clézio có tên Ballaciner ra đời năm 2007. Đây là một bài viết về lịch sử nghệ thuật điện ảnh. Một tác phẩm khác của ông, Ritournelle de la faim, cũng vừa mới được xuất bản.

Việc nhà văn Le Clézio giành giải Nobel văn học năm nay càng trở nên hiển nhiên hơn sau khi có những lời bình luận về một nền văn học Mỹ đang ngày càng biệt lập và thiển cận từ Horace Engdahl, một thành viên kỳ cựu của ban giám khảo giải thưởng Nobel văn học. “Điều này giống hệt như một sự khước từ vậy”, Tahourdin nói. “Luôn có một ý nghĩa chính trị ẩn sau mỗi giải Nobel, và việc lựa chọn Le Clézio là điều thú vị bởi vì mặc dù ông viết về nước Mỹ, thực ra ông viết về nước Mỹ thời kì trước Columbo”.

Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy nhanh chóng ca ngợi chiến thắng của Le Clézio như là một dấu hiệu cho thấy sự ảnh hưởng của văn hoá Pháp. “Một cậu bé với hai dòng máu Mauritius và Nigeria, sinh ra và lớn lên tại Nice, sinh sống và đi khắp nơi trên đất Mỹ và các sa mạc Bắc Phi, Jean-Marie Le Clézio là một công dân của thế giới, một người con của tất cả các lục địa và nền văn hoá”, Sarkozy nói. “Là một người lữ hành vĩ đại, ông mang trong mình ảnh hưởng, văn hoá và những giá trị Pháp trong một thế giới thống nhất”.

Tỉ lệ cược ban đầu vào khả năng chiến thắng của nhà văn Pháp là 14/1, nhưng nhà cái Ladbrokes đã nhanh chóng giảm tỉ lệ này xuống còn 10/1, 8/1, 4/1 và 2/1 trước khi chốt lại ở mức 1/2. “Chúng tôi lo lắng về kết quả bình chọn giải thưởng này”, phát ngôn viên Nick Weinberg nói. “Những người cá cược đều tin tưởng vào chiến thắng của Le Clézio và họ đã đặt cược vào ông”.

Le Clézio sẽ nhận giải thưởng tại buổi lễ trao giải được tổ chức tại Stockholm, thủ đô của Thụy Điện, vào tháng 12. Các giải thưởng mà ông đã giành được trước đó bao gồm: Giải thưởng Prix Théophraste Renaudot (1963), Prix Larbaud (1972), Grand Prix Paul Morand de l"Académie française (1980), Grand Prix Jean Giono (1997), Prix Prince de Monaco (1998). Giải thưởng Nobel văn học là giải thứ 2 của Thụy Điển mà ông giành được trong năm 2008, sau giải Stig Dagerman, giải thưởng vinh danh những nỗ lực trong việc khuyến khích sự tự do trong phong cách diễn đạt.

Minh Hiếu (Vietimes) theo Guardian.co.uk