Darwin và “Thuyết tiến hóa”

Darwin không hề đưa ra thuật ngữ “Thuyết tiến hóa”

Charles Robert Darwin (1809-1882) là cha đẻ của một học thuyết nổi tiếng thường được nêu trong các sách giáo khoa sinh học. Nhưng chúng ta có nên thực sự gọi công trình khoa học vĩ đại ấy của ông là “Thuyết tiến hóa” (The Theory of Evolution) ?

Charles Darwin đã được bạn bè và những người hâm mộ thúc giục cho xuất bản một bản thảo được viết mau mắn về “học thuyết” này vào năm 1859. Darwin đã công bố cuốn sách mà sau đó thường bị gọi nhầm là Thuyết tiến hóa khi ông 50 tuổi, cái tuổi chưa già mà cũng không còn trẻ đối với một nhà khoa học. Ông nhận thức được ấn bản đầu tiên đã được xuất bản một cách khá vội vàng nên đã bỏ thêm nhiều năm nữa để sửa chữa và trau chuốt công trình này cho đến ấn bản thứ sáu cũng là cuối cùng và gây chấn động dư luận vào năm 1872. Khi đó, ông đã rất nổi tiếng và cuốn sách trở thành best-seller nhưng cũng gây không ít tranh cãi. Thực tế, Darwin không bao giờ viết “Thuyết tiến hóa”. Cuốn sách mà ông viết có một cái tên rất dài tạm dịch là "Nguồn gốc của các chủng loài thông qua lựa chọn tự nhiên" (The Origin of Species by means of Natural Selection). Trong bảng mục lục, không hề có từ nào là “tiến hóa”, và trên khoảng 400 trang giấy, nó chỉ được đề cập đến 1 hoặc 2 lần, và chỉ thoáng qua. Chắc chắn bây giờ chúng ta đều hiểu về khái niệm đó và Darwin đã là “người của thuyết tiến hóa”. Chính nhà sinh học Thomas Henry Huxley, chủ tịch Hội khoa học hoàng gia Anh - người có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều lĩnh vực trong thế kỷ 19 – đã góp phần đưa Darwin vào hàng ngũ của những người theo thuyết tiến hóa. Những ý tưởng của Darwin đã tạo ra tiếng vang trong xã hội bảo thủ của Nữ hoàng Victoria thời bấy giờ.

Charles Darwin được nhớ đến bởi một học thuyết mà ông chưa bao giờ viết. Tuy nhiên, công trình mà ông đã bị thúc giục cho xuất bản năm 1859 ở tuổi 50, đã được dựa trên những quan sát và ghi chép mà ông tích lũy khi còn trẻ. Chưa tròn 23 tuổi, ông đã có một cơ hội hiếm hoi để du lịch vòng quanh thế giới trong suốt 5 năm trên con tàu HMS Beagle. Chính nhờ chuyến đi này ông đã dùng những gì mình quan sát thấy vào mục đích phát triển ý tưởng rằng các loài biến đổi do phương tiện của sự chọn lọc tự nhiên. Ở Nam Mỹ, ông đã rong ruổi suốt ngày với người chăn bò. Ở Tahiti, ông đã trèo lên trên đỉnh của một ngọn núi. Khi đã hết nước uống cho chuyến hành trình ở Nam Mỹ, ông và người bạn đồng hành đã vượt qua rất nhiều khó khăn để tìm nước uống cho cuộc hành trình của mình. Khi về Anh, ông đã dành thời gian để kiểm tra những ý tưởng của ông với chim bồ câu và bằng cách quan sát cách thức con người chọn giống và lai ghép các con vật. Darwin chưa bao giờ tuyên bố rằng con người đã tạo ra một loài sinh vật mới nào. Nhưng ông đã chỉ ra rằng trong lịch sử ngắn ngủi của loài người, chúng ta đã tạo ra tất cả mọi loại gia súc, chẳng hạn như chó nhà, bò ngựa và chim bồ câu. Và ông cũng tranh luận rằng đó chẳng qua chỉ là vấn đề thời gian trước khi một loài sinh vật từ từ biến đổi đến mức có thể được xem như là một loài mới.

T.M (theo Bangkok Post)

Tiếng nổ của "Nguồn gốc của các chủng loài”

Cuốn sách “Nguồn gốc của các chủng loài” được xuất bản thì Darwin cũng vừa 50 tuổi. Cũng như Copernice trước đó hay Einstein sau này đã nhận ra các quy luật của các vì sao và vũ trụ, Darwin đã nhận ra quy luật cơ bản cũa thế giới sống.

Ông kết luận cuốn "Nguồn gốc của các chủng loài" bằng những lời lẽ như sau: “Từ cuộc chiến đấu của thiên nhiên, từ đói khổ và chết chóc, đã trực tiếp nảy sinh ra cái cao nhất mà chúng ta có thể hình dung được: sự sinh ra các sinh vật luôn luôn cao hơn, hoàn thiện hơn.

Đó quả là một cái gì cao cả trong cái nhìn về cuộc sống, rằng Tạo hóa đã thổi cái mầm của tất cả sự sống quanh ta vào một ít hình thái hoặc một hình thái duy nhất, và rằng, trong khi hành tinh này quay tròn theo định luật cố định của hấp lực, thì từ một cái ban đầu đơn giản như thế đã hình thành vô số hình thái đẹp nhất và kỳ diệu nhất.”

Cuốn sách gây ra một cơn bảo với vô số tranh cãi dữ dội, nhất là từ phía nhà thờ.

Trong một lần họp của British Association for Advancement of Science (Hiệp hội Anh quốc về Tiến bộ khoa học) vào tháng 9 năm 1860 tại Oxford, dưới sự chủ trì của GS Henslow, đã có một cuộc xung đột dữ dội giữa Giám mục Samuel Wilberforce và Thomas Huxley, một trong những người ủng hộ kiên quyết thuyết tiến hóa của Darwin.

Darwin vì lý do sức khỏe không có mặt. Wilberforce đã đẩy bài diễn thuyết của mình lên đỉnh cao của sự căng thẳng bằng câu hỏi, ngài Huxley có dửng dưng hay không nếu ngài có một chú khỉ là ông tổ của mình.

Huxley đã nhanh trí trả lời: “Nếu câu hỏi được đặt ra cho tôi, rằng tôi thích chấp nhận một con khỉ tồi tàn làm ông tổ, hơn là chấp nhận một con người cực kỳ thông minh qua thiên nhiên, có tầm quan trọng và ảnh hưởng lớn, nhưng con người ấy sử dụng những năng lực và ảnh hưởng của mình để mang trò hề vào cuộc thảo luận khoa học. Tôi không do dự xác nhận sự ưu ái của tôi cho chú khỉ kia.”

Từ 1862 Huxley diễn thuyết đại chúng tại đại giảng đường của Viện địa chất và từ 1866 có các “Bài giảng tối chủ nhật” được đông đảo người đến nghe, và có cả “2000 người không còn chỗ”. Các Mác cũng là một trong những người cùng với gia đình đến nghe.

Darwin cho rằng cá nhân mình không phải là típ người thông minh đặc biệt, mà rất bình thường, chỉ có lòng kiên nhẫn và tình yêu đối với khoa học là quyết định.

Ông nói: “Tình yêu khoa học – Lòng kiên nhẫn không giới hạn để suy nghĩ dài hơi về một đề tài nào đó. Sự siêng năng trong quan sát và sưu tập và một mức độ bình thường của óc sáng tạo cũng như của lý trí lành mạnh. Với những khả năng vừa phải như thế, như những điều tôi có, thì thật là điều đáng ngạc nhiên, rằng tôi đã ảnh hưởng được dư luận của các nhà khoa học về vài vấn đề quan trọng ở mức độ đáng kể.”

Nguyễn Xuân Xanh
— -

Biên niên sử

- 1809 Born 12 February in Shrewsbury, Shropshire, England.
- 1815 Napoleon defeated at the Battle of Waterloo.
- 1825 Enrols at the University of Edinburgh to study medicine, but finds he is not suited to it.
- 1828 Enrols at Cambridge University to study theology, but is more enthusiastic about collecting beetles.
- 1830 Charles Lyell publishes The Principles of Geology , proposing a vast timescale for Earth’s history.
- 1831-36 Voyage of HMS Beagle.
- 1833 Slavery is abolished in the British Empire.
- 1836 Darwin returns to London and starts work on his collection of specimens.
- 1837 Victoria becomes queen.
- 1839 Darwin marries Emma Wedgwood, his cousin.
- 1842 Darwin and Emma move to Downe, Kent, England, where they will live for the rest of their lives.
- 1858 Both Darwin’s and Wallace’s ideas presented to the Linnean Society. Response is muted.
- 1859 Publication of The Origin of Species provokes great controversy.
- 1865 Publication of Mendel’s experiments on heredity
- 1871 Publication of The Descent of Man shocks Darwin’s opponents.
- 1882 Dies 19 April in Downe. Darwin was given a state funeral and buried in Westminster Abbey.