Trang nhà > Bắc Bộ > Địa linh > Tứ quán Thăng Long*
Tứ quán Thăng Long*
* có link đến ảnh panorama
Thứ Tư 24, Tháng Hai 2010, bởi
Trên đất Hà Nội có rất nhiều nơi thờ Phật thiêng liêng khiến người thăm phải sùng kính. Và Hà Nội còn có các di tích đạo quán bí hiểm vốn là nơi tu hành của các đạo sĩ xưa kia nhưng về sau hầu hết đã trở thành chùa hoặc đền.
Trong vành đai nội thành Hà Nội, du khách có thể dễ dàng tìm đến 4 di tích nổi tiếng dưới cái tên “Thăng Long tứ quán”, bao gồm:
- Đế Thích quán, nay là chùa Vua ở phố Thịnh Yên;
- Đồng Thiên quán, nay là chùa Kim Cổ ở phố Đường Thành;
- Huyền Thiên quán, nay là chùa quán Huyền Thiên ở phố Hàng Khoai;
- Trấn Vũ quán, nay là đền Quán Thánh ở đường Thanh Niên.
- Tượng thần Trấn Vũ. Photo ©NCCong 2018
Trấn Vũ quán
Trấn Vũ quán hay đền Quán Thánh có lẽ là cái tên được nhiều người biết đến nhất. Cũng dễ hiểu, bởi hình ảnh tiếng chuông Trấn Vũ đã phần nào quen thuộc với mỗi người khi còn thơ bé:
Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương.
Hơn nữa, Trấn Vũ quán cũng nổi danh là đền thiêng trấn phía Bắc trong “Thăng Long tứ trấn” của đất kinh kỳ.
Sử tích truyền rằng quán được xây dựng từ đời vua Lý Thái Tổ. Ban đầu tọa lạc bên trong kinh thành Thăng Long, đến năm 1474 khi mở rộng hoàng thành, vua Lê Thánh Tông đã cho di chuyển quán ra địa điểm bên cạnh hồ Tây. Ngày nay, vẫn còn những câu thơ của Trần Thiện Chánh về cái địa thế mới của Trấn Vũ quán:
Mặt hướng hồ Tây một quán xưa
Ngàn năm linh tích tiếng còn đưa
Hoa chen quanh bến sen giương kiếm
Lá rụng vào sông trúc thủ bùa…
Điểm nổi bật của Trấn Vũ quán là pho tượng thần Trấn Vũ bằng đồng đen, được đúc năm Vĩnh Trị thứ hai (năm 1667) đời Lê Hy Tông, cao 3,69 mét, nặng 4 tấn, chân trần, tay trái bắt quyết, tay phải chống kiếm trên lưng rùa, có rắn lượn quanh kiếm.
- Tượng thần Huyền Thiên Trấn Vũ. Photo ©NCCông 2015
Huyền Thiên quán
Đến đoạn giữa phố Hàng Khoai ta sẽ thấy ngay một tam quan khá đồ sộ nằm đối diện mặt bắc của chợ Đồng Xuân. Phía trên tam quan là gác chuông kiểu đặc trưng cho đạo Lão và bốn chữ Hán đắp nổi "Huyền Thiên cổ quán". Người dân sở tại thường gọi là chùa quán Huyền Thiên) vì thực sự từ lâu quán đã chuyển thành chùa.
Theo tích xưa ghi lại, Huyền Thiên quán trước kia nằm trên một bán đảo hình vành khuyên, trên đảo có hai giếng tiên rất đẹp. Có lần Huyền Thiên đại đế qua đây, thấy cảnh hữu tình bèn dừng lại tắm ở giếng này và phù trợ cho dân trong vùng. Về sau, dân lập quán thờ ngài. Hiện vẫn chưa xác định được rõ Huyền Thiên quán xây dựng khi nào, nhưng căn cứ vào bài thơ vịnh quán của cụ Trần Nguyên Đán (1326 - 1390, ông ngoại Nguyễn Trãi) thì quán được xây dựng từ trước thế kỷ XIV.
Đến thăm Huyền Thiên quán du khách sẽ được chiêm ngưỡng nghệ thuật kiến trúc và trang trí hoà quyện các yếu tố Phật - Lão trang nghiêm thoát tục và huyền bí. Đặc biệt tại đây, ngoài pho tượng thần Huyền Thiên, tượng Mẫu và các tác phẩm điêu khắc Phật giáo, còn có một số lượng lớn các tấm bia từ cổ đến kim, được viết bằng chữ Hán, chữ Nôm và chữ quốc ngữ…
- Chùa Vua năm 1900. Tư liệu thời Pháp thuộc
Đế Thích quán
Đế Thích quán nay gọi là chùa Vua, nằm bên cạnh khu chợ Giời sầm uất, náo nhiệt. Ngay sau cổng tam quan xây kiểu đạo quán là một sân lớn được sắp đặt để tổ chức các cuộc đấu cờ người. Cũng dễ hiểu, Đế Thích quán vốn nổi tiếng là “kỳ miếu” của đất Thăng Long xưa, là chốn để các kỳ thủ và khách hâm mộ môn cờ tướng đến giải trí, tiêu khiển.
Theo sử tích còn ghi lại, Đế Thích quán có từ thời Lý và được tôn tạo vào thời Lê. “Vì thấy Đế Thích là bậc cao cờ, nên một ông hoàng nhà Lê (1428 - 1527) đã đem lòng hâm mộ, cho lập một đền thờ ở làng Thịnh Yên, tổng Hậu Nghiêm, huyện Thọ Xương”. Từ đó về sau, “quán” đã trở thành trung tâm đấu cờ tướng của kinh đô Thăng Long. Hằng năm, dân làng Thịnh Yên mở hội cờ người vào các ngày 6, 7, 8 và 9 tháng giêng âm lịch, thu hút hàng trăm danh thủ cờ tướng trong nước và quốc tế về thi đấu.
Không chỉ nổi tiếng là “kỳ miếu” của đất Thăng Long, nơi đây còn là một công trình kiến trúc đẹp bao gồm chùa Hưng Khánh và điện thờ Đế Thích. Trong quán hiện còn giữ được 14 pho tượng bằng gỗ hoàng đàn. Nổi bật nhất là tượng vua Đế Thích cao 1,6 m. Ngoài ra còn một bức Cửu Long chạm trổ tinh vi, hai chiếc đỉnh đồng thời Nguyễn, một quả chuông nhỏ đời Cảnh Thịnh (Tây Sơn), hai quả chuông to thời Lê, hai chóe lớn cao chừng 1,6m cũng được đúc từ thời Lê.
- Trong chùa Kim Cổ. Photo NCCong ©2015
Đồng Thiên quán
Trong tứ quán, Đồng Thiên quán có quy mô nhỏ nhất. Quán nay là chùa Kim Cổ (gọi theo tên của thôn cũ), nằm ở số 73 Đường Thành, mới được trùng tu sau khi bị dân lấn chiếm vào cuối thế kỷ XX.
Trở về Thăng Long thời Lý, quán này từng là nơi tham thiền học đạo của nguyên phi Ỷ Lan trong một thời gian dài trước khi bà gánh vác những công việc trọng đại của quốc gia. “Cô Tấm của xứ Kinh Bắc” (tên dân gian đặt cho nguyên phi Ỷ Lan) đã tạo cho Đồng Thiên quán một phong thái đạo mạo, tôn nghiêm nhưng không kém phần mềm mại duyên dáng.
Khởi nguồn ban đầu là quán Đồng Thiên, sau chuyển thành đền Kim Cổ, rồi chùa Kim Cổ. Đã qua bao thăng trầm của lịch sử, tại đây vẫn lưu giữ được các cổ vật quý: 8 pho tượng Phật mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX, 1 pho tượng nguyên phi Ỷ Lan và một số tượng Mẫu, 1 bức cuốn thư chạm rồng chầu mặt trời, 1 cửa võng, 1 chuông đồng, 2 tấm bia đá, 3 bức hoành phi, 2 đôi câu đối, một đôi viết như sau:
Kim Cổ danh lam, sắc tướng huy hoàng thiên cổ tự
Đồng Thiên thắng tích, từ bi phổ độ thập phương dân.
Xem online : Chùa quán Huyền Thiên