Đông Tác

Nguyễn Chí Công

Trang nhà > Con người > Dưỡng sinh > Tình bạn – bí quyết kéo dài cuộc sống

Tình bạn – bí quyết kéo dài cuộc sống

Chủ Nhật 25, Tháng Tư 2010

Robinson chẳng bao giờ quên được buổi sáng tháng 9 ấy, khi bà bất ngờ nhận được tin cô con gái 22 tuổi Diani của bà bị chết trong một tai nạn giao thông.

Liền mấy tháng sau đó bà chìm đắm trong nỗi đau thương cực độ. Người thân, hàng xóm láng giềng và vị linh mục nhà thờ địa phương lần lượt tới thăm hỏi, mọi người đều hết lời an ủi bà, nhưng dường như chẳng ai có thể làm giảm nỗi đau quá lớn ấy. Thế nhưng khi Irma Haison tới thăm thì cuối cùng bà Robinson đã trở lại trạng thái tỉnh táo gần như trước khi xảy ra tai hoạ. Haison chơi thân với bà Robinson, cách đây hơn một năm bà ấy cũng bị mất cô con gái 21 tuổi trong một tai nạn xe cộ.

Mỗi lần gặp nhau, hai bà ngồi hàng giờ đồng hồ vừa thút thít khóc vừa tỉ tê kể lại những kỷ niệm về con gái mình, sau đó họ mang hoa ra thăm mộ hai cô con gái. Đồng cảnh tương thân, bà Haison dễ thông cảm với bà Robinson hơn mọi người, những lời an ủi của bà dường như có sức mạnh giúp tinh thần bà Robinson trở lại trạng thái ổn định.

Từ đó tới nay, nhiều năm đã trôi qua, hai người đàn bà ấy vẫn chia xẻ nhau mọi nỗi đau thương hoặc mừng vui. Mỗi khi nhắc tới Haison, bà Robinson đều nói: “Tôi thật chẳng biết nếu không có bà ấy thì tôi sẽ ra sao. Có lần tôi bảo: Bà đã cứu sống tôi đấy! Tôi hiểu rằng bà ấy cũng có cảm giác tương tự như tôi.”

Phải chăng tình bạn thân thiết có thể thay đổi thậm chí kéo dài cuộc sống của chúng ta?

Câu trả lời là: đúng thế.

Giờ đây các nhà tâm lý học đã có đủ chứng cớ khoa học chứng minh điều đó. “Tình bạn có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giữ gìn sức khoẻ và kéo dài tuổi thọ, nhưng nhiều người chưa hiểu ra điều này.” – nhà tâm lý học S. Taylor nói, “Trong đời sống loài người, tình bạn là phương thuốc tốt nhất giúp chữa nhiều thứ bệnh của chúng ta.”

Hơm 100 công trình nghiên cứu chứng tỏ tình bạn có ích lợi lớn đối với sức khoẻ. So với những người tính tình cô độc thì người có bạn bè sẽ có hệ thống miễn dịch tốt hơn, tâm lý lành mạnh hơn và sống lâu hơn.

Năm 1979, các nhà tâm lý Mỹ có một phát hiện lớn trong nghiên cứu mối quan hệ giữa tình bạn với sức khoẻ. Hồi ấy họ tiến hành cuộc điều tra kéo dài trong thời gian 9 năm tình hình của ngót 5000 cư dân khoẻ mạnh ở vùng Alamida bang California, kết quả họ thấy: trong số những người qua đời thì số người giao tiếp rộng (có nhiều bạn) chưa bằng một nửa số người ít giao tiếp (tính tình cô độc). Các nghiên cứu tiếp sau ở Mỹ và Nhật đều chứng minh đó là một phát hiện quan trọng.

Những người thiếu tình bạn có nguy cơ chết quá sớm nhiều hơn cả những người nghiện thuốc lá. Một nhà miễn dịch học ở ĐH bang Ohaio nói” Việc tồi tệ nhất có thể làm đối với một người là cô lập người đó.”

Gần đây các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu vấn đề tình bạn có thể giúp bệnh nhân phục hồi sức khoẻ. ĐH Yale từng nghiên cứu 194 bệnh nhân tim mạch và thấy trong số bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim, những người chú trọng tình bạn thì sống lâu hơn ít nhất 6 tháng so với người ít có bạn bè.

Trong một nghiên cứu của ĐH Carnegie Melon, nhóm nghiên cứu tập họp 276 người tình nguyện lại và nhỏ vào mũi mỗi người một giọt thuốc có virut cúm. Kết quả thấy chỉ có 1/4 những người có nhiều bạn bè bị cúm.

Ngoài ra cũng phát hiện những người có quan hệ giao tiếp rộng thì ít khi mắc phải chứng trầm uất. Trong số bệnh nhân Alzeihmer (đần độn tuổi già), những người có quan hệ xã hội hài lòng thì ít hơn rất nhiều so với người không có bè bạn.

Tại sao lại như vậy? Câu trả lời là: bạn bè sẽ luôn nhắc ta chú ý giữ sức khoẻ và khi ta ốm thì họ đến giúp ta. Chị Rose Owen ở bang Ohio năm ngoái được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú, lúc ấy chị buồn bã than thở: “Thế là tôi sắp đi khỏi thế gian này rồi!” Rose gọi điện thoại cho bạn thân là Noma Tutman, trước đây cũng từng bị ung thư vú. Biết tin, Tutman gác lại mọi việc, đến ngay với bạn. Chị đánh xe đưa Owen đi làm điều trị hoá chất rồi lại giúp tìm được một phương pháp điều trị hiệu quả hơn. Hiện nay Rose Owen đã hoàn toàn bình phục, lại đi làm như trước.

Các nhà khoa học phát hiện thấy rất nhiều quá trình chữa bệnh phức tạp đều chịu ảnh hưởng bởi tình trạng bệnh nhân thiếu quan hệ xã hội. Teresa Simon, nhà bệnh lý học ở ĐH California nói: “Thể xác chúng ta có cảm giác với bất kỳ thay đổi nào về quan hệ xã hội.” Điều đó giải thích vì sao sức ép bên ngoài có thể ảnh hưởng tới khả năng miễn dịch, hệ thống nội tiết và tim mạch của con người, và tình bạn có thể bảo vệ cơ năng của cơ thể ta – đó là do bạn bè có thể giúp ta giảm sức ép sinh lý.

Một nghiên cứu của ĐH Pittsburgh cho thấy khi ta thi hành một nhiệm vụ chịu sức ép lớn, nếu bên cạnh ta lại có một người bạn – cho dù người ấy không giúp ta làm việc đi nữa – thì nhịp tim và huyết áp của ta sẽ không tăng lên như khi bên ta không có ai cả.

Tình bạn còn có thể nâng cao khả năng miễn dịch của con người. Các nhà nghiên cứu cho rằng khi ta gặp rắc rối nào đó, nếu ta là người có bạn bè tin cậy, thì hooc-môn sẽ có thể nhanh chóng xuất hiện trong toàn thân ta, do đó làm giảm sức ép của rắc rối; khi hệ miễn dịch tuần tra các virut và mầm bệnh trong người, nó sẽ tỉnh táo cảnh giác hơn. Các dị biệt nhỏ ấy làm tăng mức độ tự bảo vệ con người suốt đời, chống lại sự tấn công của bệnh tật.

Trường hợp bạn tốt nhất của ta lại chính là vợ (hoặc chồng) của ta thì sao? Trả lời: thế là quá tốt, bởi lẽ hôn nhân cũng là một loại ô dù của sức khoẻ – đặc biệt với đàn ông. Có lẽ đó là do trong đời sống, đàn ông thường hay muốn được đàn bà (chứ không phải cánh đực rựa) quan tâm chiều chuộng.

Tuy phần lớn các nghiên cứu đều chứng thực càng có nhiều tình bạn thì ảnh hưởng của nó đối với con người càng lớn, song như vậy không có nghĩa là nói ta phải có rất nhiều bạn. Một số nghiên cứu cho thấy thà rằng chỉ có một người bạn thực sự thân thiết còn hơn là có lắm bạn quen sơ sơ.

Hai bà Robinson và Haison cũng tán thành quan điểm đó. Nhiều năm đã trôi qua kể từ tai hoạ nói trên, họ vẫn giữ được tình bạn thân mật như ban đầu, nhất là giúp nhau qua những ngày khó khăn khi chồng của họ qua đời. Hiện nay hai bà đều đã ở tuổi 84 nhưng họ vẫn đánh xe đi chơi, còn giúp nhau đem súng ra bắn đuổi lũ sói đến quấy rầy nông trại của họ. Bà Haison nói: “Khi xảy ra bất cứ chuyện gì, việc đầu tiên tôi làm là gọi điện cho bà Robinson, và tôi tin chắc là bà ấy sẽ lập tức đến ngay khi tôi cần.”

Tình bạn (friendship) là một loại tình cảm đặc biệt nảy sinh trong hoạt động giao lưu giữa người với người; về bản chất, nó khác với tình cảm tốt (cũng nảy sinh trong giao lưu). Tình bạn đến từ mối quan hệ giữa hai bên với nhau (tương hỗ, reciprocal), tức tình cảm cùng ngưng đọng ở cả hai phía. Bất kỳ một tình cảm tốt nào đến từ một phía (đơn phương) đều không thể gọi là tình bạn. Cốt lõi của tình bạn là sự thân mật – một chỉ tiêu quan trọng đánh giá tình bạn. Nhà tâm lý học Rogers khái quát sự thân mật đó thành 3 điểm: 1) Có thể thổ lộ với bạn tư tưởng, tình cảm và bí mật riêng tư của mình; 2) Hết mực tin bạn; 3) Chỉ thân với một số ít người gọi là bạn thân hoặc tri kỷ.

Các nhà khoa học Australia cho biết: ở tuổi già mà có bạn thân xung quanh thì bạn bè có thể giúp được nhiều hơn cho người già, so với người thân trong gia đình. Đây là kết quả một cuộc điều tra quan sát tỷ lệ sống còn của hơn 1500 cụ già trên 70 tuổi tại vùng Adelaine (Nam Australia), thực hiện từ năm 1992 tới nay.

Tình bạn giữa Marx và Engels là một tấm gương cho ta noi theo. Do có sự tương đồng về tư tưởng, trong suốt 40 năm sau lần đầu gặp nhau (1842), hai ông vẫn gắn kết với nhau, có thời gian họ xa nhau 20 năm liền nhưng hầu như ngày nào cũng viết thư trao đổi. Sau khi Marx mất, Engels đã tổ chức lễ tang Marx rất long trọng và có ý nghĩa; sau đó chính ông lại bỏ ra nhiều năm hoàn thành nốt bản thảo một trước tác Marx đang viết dở.

Một số lời hay ý đẹp về tình bạn:
- Bạn bè là món quà ta tặng ta. (A friend is a gift you give yourself) (Robert Louis Stevenson)
- Bạn bè là ngọn đèn trong mùa đông. Tình bạn càng lâu năm thì ngọn đèn ấy càng sáng (Friends are lights in winter; the older the friendship, the brighter the light) (Roger Roseblatt)
- Ngôn ngữ của tình bạn là không lời nhưng đầy ý nghĩa; nó sáng suốt hơn cả ngôn ngữ (The language of friendship is not words, but meaning. It is intelligence above language). (Henry David Thoreau)
- Bạn đến đúng lúc là bạn thực sự (A friend in need is a friend indeed)
- Một bạn cũ thì tốt hơn hai bạn mới (One old friend is better than two new ones) (Ngạn ngữ Do Thái.).

Nguyên Hải tổng hợp theo các website nước ngoài