Đền Hoả Thần Hà Nội

Đền Hoả Thần có từ đầu thế kỷ XIX. Tên chữ: Hoả Thần Từ. Thờ: thần Lửa. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1997). Vị trí: số 30 phố Hàng Điếu, 2RMW+7P Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 1,4km (hướng 1h). Trạm bus lân cận: 115 Phùng Hưng (xe 01, 18, 36, 36ct), 28 Đường Thành (01, 36, 36ct)

Lược sử

Đầu thời Nguyễn, những dãy phố phía tây bắc hồ Hoàn Kiếm chủ yếu gồm nhà lá, cho nên hoả hoạn xảy ra thường xuyên. Sử cũ chép rằng vào đầu năm 1828 có vụ cháy 200 nhà, giữa năm lại cháy 1420 căn nhà thuộc 27 phường. Năm 1837, khu này cháy thêm 1400 ngôi nhà nữa. Sau đó dân sở tại đã lập một ngôi đền thờ Hoả thần để cầu xin Thần Lửa không gây hoạ. Tuy nhiên đến cuối thập niên 1880 vẫn thường bị cháy rất nhiều.

Có lẽ đây là ngôi đền thờ Hoả Thần duy nhất còn lại tại Việt Nam. Dân nước ta xưa thờ 2 vị Thần Lửa, trong đó có Quang Hoa Mã Nguyên Súy được thờ tại đền Hoả Thần Hà Nội. Theo truyền thuyết, Nguyên Súy nghe thuyết pháp tụng kinh nhiều và trở thành môn đệ nhà Phật. Vốn tính “Hoả”, ngài không giữ nghiêm giới luật nên bị xuống trần đầu thai vào nhà họ Phùng, Khi đắc đạo mới được về trời làm môn đệ của Ngọc Hoàng Thượng Đế, chuyên việc trừ hoả tai.

Toà tiền tế đền Hỏa Thần

Đền Hoả Thần được dựng từ năm Minh Mệnh 19 (1838) ở bên ngoài Cửa Đông thành Hà Nội. Năm Thiệu Trị nguyên niên (1841), đền được trùng tu bằng vật liệu bền vững và có quy mô lớn hơn. Năm 1848 xây thêm phương đình và nhà tiền tế.

Hằng năm, lễ hội đền Hỏa Thần được tổ chức vào ngày 28 tháng Ba và 28 tháng Chín âm lịch. Năm 1997, đền được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hoá quốc gia.

Kiến trúc

Khách đến số 30 phố Hàng Điếu rồi đi qua một lối hẹp vào sân, bên trái là giếng, trước mặt là đài tưởng niệm liệt sĩ, bên phải là đền. Khuôn viên có tổng diện tích gần 500 m². Đền xây theo hình “chữ Công”, gồm tiền tế, phương đình và hậu cung, phần chạm khắc được tập trung nhiều nhất ở toà phương đình.

Tượng Hỏa Thần

Toà tiền tế là một nếp nhà ngang ba gian, xây gạch kiểu tường hồi bít đốc tai ngai, mái phủ tôn giả ngói mũi hài cổ. Đầu hai tường xây trụ biểu cao, đặt tượng nghê. Bộ khung đỡ mái bằng gỗ với bốn bộ vì làm đơn giản kiểu vì kèo quá giang. Các kết cấu gỗ trong bộ khung nhà được bào trơn, bào soi. Hai đầu tường hồi có gắn bia đá ghi lại việc xây dựng và trùng tu sửa chữa di tích. Trên cửa ra vào treo bức hoành phi “Hổ Thần Từ”, được làm vào tháng Trọng Xuân năm Giáp Tý, đời vua Tự Đức (tức tháng 2 năm 1864).

Các con rường được chạm nổi văn mây lá lật, mỗi đấu kê đều trang trí cánh sen, mỗi đầu dư đều thể hiện hình đầu rồng. Các bức ván trong giá chiêng chạm nổi đề tài chim phượng trong tư thế đang bay. Bốn bức tượng nghê dưới câu đầu được thể hiện giống nhau với hình thức cách điệu cao, rất gần gũi với các tượng nghê trên phương đình của đền Bạch Mã và đình Thanh Hà thuộc bên phường Hàng Buồm.

Tượng Thiên Lý Nhãn ở bên phải

Dù đã qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng nhìn chung nơi đây vẫn còn giữ được đặc trưng của phong cách kiến trúc, mỹ thuật đời Nguyễn ở nửa cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, có sự kế thừa của các thế kỷ trước. Tư tưởng của nhà Phật được kết hợp hài hoà với tín ngưỡng dân gian trong tinh thần “hộ quốc an dân”, do vậy cấu trúc xây dựng cũng như bài trí ban thờ là kiểu “tiền Phật, hậu Thánh Thần”.

Di vật

Tại phần tiền, ở gian chính giữa tiền tế có Ban thờ Tam Thế, Phật A Di Đà, Phật Di Lặc, Quán Thế Âm Bồ Tát, Đại Thế Chí Bồ Tát. Hai bên chính điện có đôi câu đối: “Pháp hiện ngũ thông, hách trạc linh thanh đằng Bắc địa / Đạo thành tam muội, ân ba đức trạch phổ Nam Thiên” (Phật pháp thần thông, tắm tưới muôn nơi tràn đất Bắ / Đạo thành chính quả, ân đức sâu dầy khắp trời Nam).

Tượng Thuận Phong Nhĩ ở bên trái

Tại phần hậu, ở phía trong của toà phương đình là ban thờ Tam toà Thánh Mẫu và ngũ vị Tôn Ông. Tiếp theo, ở gian cuối cùng của toà hậu cung có ban thờ với tượng Thần Hoả ở giữa hai pho tượng các thị giả Thiên Lý Nhãn (nhìn thấy khắp nơi) và Thuận Phong Nhĩ (nghe thấu mọi điều).

Di tích lân cận

• Chùa Thái Cam: số 16c phố Hàng Gà.
• Đền Nhân Nội: số 84 phố Hàng Bồ.
• Đình Đông Thành: số 7 phố Hàng Vải.
• Đình Nhân Nội: số 33 phố Bát Đàn.
• Đình Tân Khai: số 44 phố Hàng Vải.
• Đình Yên Thái: số 8 ngõ Tạm Thương.

119 Hoa Than temple ©NCCông 2013-2020