Trang nhà > Giáo dục > Tâm lý học > Học trong lúc ngủ
Học trong lúc ngủ
Thứ Bảy 26, Tháng Năm 2007
Giả sử bạn có rất nhiều thông tin và muốn kết hợp chúng với nhau sao cho có ý nghĩa thì đây sẽ là một gợi ý của các nhà tâm lý học thuộc trường Y Harvard dành cho bạn – hãy ngủ mơ về nó.
Một số nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng giấc ngủ hỗ trợ việc học, nó giúp bạn ghi nhớ được các thông tin. Vài năm trước, Matthew Walker và những đồng nghiệp của ông tại Harvard đã phát hiện ra rằng, một giấc ngủ đêm ngon có thể nâng cao những kỹ năng vận động, ví dụ như chơi một đoạn nhạc, đi xe đạp hay ném một quả bóng theo cách mà bạn muốn.
Ông Walker, một chuyên gia về giấc ngủ tại Trung tâm Y học Beth Israel Deaconess liên kết với Harvard nói, “Nhưng việc ghi nhớ rất nhiều thông tin không phải là chức năng chính hay duy nhất của bộ nhớ. Chìa khóa để giải quyết các vấn đề và kích thích các ý tưởng mới bao gồm cả việc làm thế nào để sắp xếp các thông tin vào một bức tranh tống thể, một điều mà trước đây chúng ta chưa từng biết tới”.
Walker cho rằng công việc tạo ra một bức tranh thông tin tổng hợp ấy được thực hiện tốt nhất khi ngủ, ít nhất là với mục đích củng cố lại thông tin. Ông đã cùng với Jeffrey Ellenbogen, một chuyên gia thần kinh học chuyên nghiên cứu về giấc ngủ tại Bệnh viện Brigham và Phụ nữ (một đơn vị liên kết với trường Y Harvard), cùng một số đồng nghiệp khác, thử nghiệm ý tưởng của mình.
Những người thực hiện thí nghiệm đã tạo ra một số bức tranh thử nghiệm mà 56 người tham gia thí nghiệm, bao gồm cả nam và nữ, có thể chưa từng thấy. Chúng có hình bầu dục và có những hình vẽ đầy màu sắc và trừu tượng. Những bức tranh này nhanh chóng được các nhà khoa học và thực nghiệm biết tới như là "những quả trứng Fabergé”.
Những người tham gia, tuổi từ 18 đến 30, đầu tiên được cho xem một tổ hợp 5 cặp trứng. Các hình đều được đánh số theo một trật tự logic, mà đối tượng thí nghiệm phải tìm ra trật tự đó. Ví dụ, hình A phải đứng trước hình B, hình B trước hình C, hình C trước hình D,…. Mối liên kết giữa các hình được giấu không cho biết trước và những người tham gia khớp các hình với nhau một cách nhất định theo một chuỗi tưởng tượng.
Những người tham gia thí nghiệm sau đó được cho biết là họ sẽ được kiểm tra trí nhớ về từng bức hình, nhưng vẫn không được biết về hệ thống hay cách sắp xếp bí mật của các vật ấy. Sau đó họ được chia thành 3 nhóm, nhóm thứ nhất sẽ được kiểm tra sau 20 phút, nhóm thứ hai sau 12 tiếng và nhóm thứ ba có 24 tiếng để nghiền ngẫm về các hình vẽ và mối liên hệ giữa chúng. Một nửa số người trong nhóm 12 tiếng đã ngủ trước khi kiểm tra còn số còn lại thì không.
Walker và Ellenbogen gọi những kết quả thử nghiệm là "thực sự ấn tượng": những người ngủ ngon thể hiện tốt nhất trong khi những nguời thuộc nhóm 20 phút thể hiện tồi nhất.
Kiến thức mở rộng khi ngủ
Nhóm 20 phút không thể nhận ra được bức tranh tổng thể, A trước B, B trước C, C trước D…. Họ không thể nhận ra bức tranh tổng thể và nhầm lẫn thứ tự giữa các tranh. Ông Walker cho biết, “Những người xử lý thông tin lúc ngủ có thể tạo nên bước nhảy vọt trong đánh giá suy luận so với những người khác nhờ việc để cho bộ não mình có thời gian nghiền ngẫm các thông tin một cách vô thức".
“Những kết quả của chúng tôi cho thấy, rõ ràng giấc ngủ tham gia một cách tích cực vào quá trình nhận thức các ký ức của chúng ta”. Bà Ellenbogen nói thêm: “Có vẻ như kiến thức của chúng ta mở rộng theo thời gian và thông qua giấc ngủ”.
Walker mạnh dạn cho rằng “Có lẽ đây là vai trò chính của giấc ngủ".
Nếu đúng vậy, thay vì cố nhồi nhét thông tin suốt đêm, việc đi ngủ sẽ không chỉ giúp các sinh viên trước kỳ kiểm tra mà còn giúp bất kỳ ai trong chúng ta giải quyết đống thông tin gần như bị quá tải. Điều đó mang lại triển vọng về việc có thể tự mình tập luyện để trở thành một người có khả năng học trong lúc ngủ. Bạn có thể tập cho mình, ví dụ như ngồi thiền trong một khoảng thời gian ngắn vào bất kỳ lúc nào, mà không phải đợi tới giấc ngủ đêm không?
“Chúng tôi rất quan tâm đến việc theo đuổi thiền định như là một trạng thái khác của bộ não có thể sử dụng để xử lý thông tin", Walker nói và cho biết, các nghiên cứu khác tại Harvard về trạng thái mơ mộng đã chỉ ra rằng có thể đó không chỉ là suy nghĩ vẩn vơ vô ích mà là quá trình xử lý thông tin rất hữu ích.
Walker nói, ông thích ý tưởng coi thiền như một trạng thái "khi mà những loại thông tin khác nhau trộn lẫn lại như món cocktail trong bộ não, đó chính là một cách khác để chuẩn bị cho những tổng kết và ý tưởng mới. Nếu điều này là đúng thì nó sẽ mở ra triển vọng thú vị về việc sử dụng tối đa bộ não của chúng ta để giải quyết các vấn đề và học hỏi”.
Tuy nhiên, tất cả những gì bạn cần làm là thư giãn đầu mình trên gối và để bộ não thực hiện phần còn lại.
Vai trò của giấc mơ
Đồng thời trong lúc chờ đợi, Walker và nhóm nghiên cứu của ông sẽ cố gắng tìm ra đáp án cho những câu hỏi đã được nêu ra cho tới giờ. Ví dụ như, chính xác thì điều gì diễn ra trong trong bộ não khi nó trộn lẫn các sự kiện với nhau theo những cách mới?
Nghiên cứu tập trung vào một vùng nhỏ cong hình “S” rất kỳ lạ ở sâu trong bộ não, được gọi là đồi hải mã (hippocampus). Hầu hết các nhà thần kinh học đều coi đây là kho lưu giữ những thông tin mới. Walker tin rằng trong lúc ngủ, đồi hải mã thực hiện một cuộc trao đổi với phần não bộ chính chịu trách nhiệm suy nghĩ và sắp xếp thông tin. Bộ phận vẫn được gọi là vỏ não này nằm ở đỉnh trước của não người.
Walker tưởng tượng rằng trong suốt quá trình trao đổi của “các kỳ liệu pháp tâm lý” trên, đồi hải mã cho qua những thông tin mới để sau đó chúng rơi vào những đại dương ký ức trong vỏ não. Ông nói một cách văn hoa: “Thông tin mới lay động qua những thông tin cũ, trôi bồng bềnh trên biển những trải nghiệm trong quá khứ của chúng ta”. “Quá trình này tạo nên những kết nối mới, những mạng lưới liên kết mới, dẫn tới những ý tưởng mới, những bức tranh tổng thể mà ta chưa từng thấy trước đó”.
Walker khẳng định rằng, những nghiên cứu tìm ra cách thức hoạt động của đồi hải mã sẽ dẫn đến hiểu biết rõ hơn về mức độ hoạt động của nó. Đặc biệt có thể giải đáp được câu hỏi bộ não có thể chứa được tới bao nhiêu “quả trứng” thông tin mà vẫn có thể tạo ra những cách suy nghĩ mới?
Cuối cùng, nghiên cứu này sẽ dẫn đến việc nội soi cắt lớp não để ghi lại được những hình ảnh bộ não ở thời điểm và vị trí mà các ký ức mới được tạo ra và tìm ra nguyên nhân tại sao có khi chúng lại không được tạo ra. Ký ức mờ nhạt dần theo tuổi tác như thế nào? Tại sao rất nhiều ký ức lại bị mất đi như trong trường hợp của những bệnh nhân Althemer?
Việc mơ có thể đóng một vai trò nào đó trong tất cả những hiện tượng trên. Các nghiên cứu khác đã chỉ ra các ký ức dường như được củng cố trong cả hai giai đoạn ngủ không mơ lúc đầu buổi đêm, cũng như giai đoạn ngủ mơ thường diễn ra muộn hơn. Điều này có liên quan gì tới những cuộc trao đổi giữa đồi hải mã và vỏ não? Có ý tưởng cho rằng những ký ức mới ra khỏi đồi hải mã và đi vào vỏ não trong suốt giai đoạn ngủ không mơ lúc đầu buổi đêm. Khi những ký ức mới và cũ gặp nhau, chúng hòa trộn vào nhau theo những cách lạ lùng mới mẻ mà ta vẫn gọi là những giấc mơ.
“Đây có phải là cơ sở của sự sáng tạo, là nơi mà những sự kiện loé lên trong đầu bạn bất chợt tạo nên những ý tưởng lớn mới lạ?” là câu hỏi mà Walker đặt ra. “Đây sẽ là những suy đoán thú vị để ta vừa ngủ vừa nghĩ”.
Thùy Chung (theo Harvard News Office)