Phellodendron amurense Rupr. là một loài cây thuộc họ Rutaceae, tên quen dùng là cây nút chai Amur (tiếng Anh: Amur Cork Tree) hay cây bách vàng, có nguồn gốc từ vùng Đông Bắc Á (miền bắc Trung Quốc, Mãn Châu, Ussuri, Amur, bán đảo Triều Tiên, Nhật Bản). Nó cũng mọc lan ở nhiều vùng Bắc Mỹ, riêng tại bang Massachusetts còn bị coi như cây độc hại.

Cây đó là nguồn cung cấp chính của vị thuốc Hoàng Bách (chữ Hán: 黄 柏 hoặc 黄 檗), một trong 50 thảo dược cơ bản được sử dụng trong Đông y để điều trị các bệnh viêm màng não, lỵ trực trùng, viêm phổi, lao, và xơ gan. Sắc dân Ainu ở các đảo phía bắc Nhật Bản gọi là cây shikerebe-ni, họ sử dụng chiết xuất từ cây này như một loại thuốc giảm đau.

Theo tạp chí nghiên cứu ung thư Clinical Cancer Research, các nhà khoa học đã xác định rằng chiết xuất từ vỏ cây Hoàng Bách có những hoạt tính chữa bệnh được biết đến từ xa xưa. Họ khẳng định đây là một vị thuốc đặc biệt có thể giúp chống ung thư tuyến tuỵ rất hiệu quả [1].

Sự sinh sản tế bào không kiềm chế được sẽ tạo ra khối u, lâu dần u bị xơ hoá cho nên các loại thuốc chống ung thư sẽ mất tác dụng. Chất chiết xuất từ vỏ cây Hoàng Bách có khả năng ngăn cản xơ hoá tuỵ, tức là bệnh nhân ung thư tuỵ có thể khỏi bệnh.

Các nhà khoa học trước kia đã từng cho biết có thể uống chiết xuất của Phellodendron amurense để điều trị đau bụng, tiêu chảy, viêm dạ dày, viêm ruột, nhiễm trùng đường tiểu, bệnh đau mắt hột và bệnh ghẻ leishmaniasis. Chiết xuất này còn có thể bảo vệ lớp sụn chống viêm xương khớp tiến triển và là hoạt chất quan trọng trong hoá trị phòng ngừa ung thư phổi [2].

Với khả năng ức chế sự co bóp tuyến tiền liệt, nó có thể hữu ích trong điều trị các rối loạn tiết niệu gây ra bởi niệu đạo tắc nghẽn như u lành tính tuyến tiền liệt phì đại (BPH). Nexrutine (một chiết xuất từ vỏ cây Hoàng Bách) có thể có tiềm năng để ngăn chặn phát triển khối u tuyến tiền liệt [3].

Ở Việt Nam thứ vỏ cây vị đắng màu vàng này được bào chế để sản xuất các viên nén Berberine đã nổi tiếng từ lâu là có hiệu quả trong điều trị tiêu chảy do vi khuẩn gây ra.

Đông Tỉnh