Trang nhà > Arts > Kiến trúc > Chùa Đống Cao (Hải Dương)
6260 Dong Cao pagoda
Chùa Đống Cao (Hải Dương)
Đống Cao linh tự
Thứ Bảy 1, Tháng Tám 2015, bởi
Sân trước chùa Đống Cao. Panorama NCCong ©2015
Chùa Đống Cao hay chùa Sếu có từ đầu thế kỷ XIV là một di tích của thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Tên chữ: Đống Cao linh tự. Vị trí: thôn Khuê Liễu, xã Tân Hưng, W88F+23, Hải Dương, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 72 km (hướng 4 h). Đường đến đây khá thuận tiện vì ngoại ô phía nam TP Hải Dương đang đô thị hóa.
Lưu ý du khách rằng ở miền Bắc còn có hai ngôi chùa cũng tên Đống Cao: một tọa lạc tại làng Nội Viên, xã An Viên, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên và một tại làng Yên Khoái, xã Nga Yên, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Khác tên chỉ đôi chút là chùa Đông Cao ở trên một ngọn đồi thuộc xã Tân Hương, huyện Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên và chùa Đông Cao (Sùng Ân Tự) của thôn Đông Cao, xã Đông Xuyên, huyện Ninh Giang, cùng tỉnh Hải Dương.
- Vườn tháp chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Lược sử
Chùa Đống Cao tọa lạc trên cánh đồng làng Khuê Liễu, xã Tân Hưng, TP Hải Dương. Nhiều tư liệu cho biết chùa có từ giữa thời Trần và thuộc thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Trước kia dân cư thưa thớt, lau cỏ mọc đầy bãi sông Thái Bình, chim sếu về sống từng bầy, cho nên mới có tên nôm làng Sếu. Chùa làng vì thế cũng gọi là chùa Sếu. Những người khai sơn lập địa chủ yếu thuộc các dòng họ Bùi, Vương, Nguyễn, Lô, Đắc, Đinh, Đào, Ngô… Hồi thế kỷ XV chùa từng được danh nhân Lương Như Hộc phụng sự tín ngưỡng.
- Phương đình chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Theo bi ký còn lại, chùa đã từng qua trùng tu vào các năm 1580, 1591, 1657; năm 1692 được tô tượng đúc chuông, 1696 dựng Thiên đài trụ, 1735 dựng tháp đá đặt xá lợi thiền sư Như Cảm, năm 1705 đặt tượng Phật trên Tam bảo, năm 1847 trùng tu tòa Tam bảo.
- Hàng tượng La hán chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Trong kháng chiến chống Pháp, chùa Đống Cao từng là nơi che chở cho bộ đội và du kích Việt Minh. Năm 1954, Hòa thượng Thích Minh Luân từ chốn tổ Gia Xuyên về kế đăng tại đây. Trong kháng chiến chống Mỹ, ngài và các đệ tử đã cùng bộ đội đào hầm, làm lán trại vào năm 1968 để trực chiến phòng không. Năm 1970, chùa là địa điểm tổ chức lớp học sơ tán của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Hải Dương.
- Tiền đường chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Trong suốt hơn 40 năm trụ trì chùa, Hòa thượng Thích Minh Luân đã liên tục sửa sang và kiến tạo cảnh giới. Từ năm 1990, ngài cùng các đệ tử bắt đầu tổ chức đại trùng tu và mở mang các công trình mới. Ngày 12-1-1999 UBND tỉnh Hải Dương ra quyết định số 132/QĐ-UB cho phép xây dựng trên khuôn viên chùa chính. Ngôi Tam bảo được khởi công ngày 9-1 âm lịch năm Kỷ Mão (1999) và hoàn thành vào ngày 16-2 năm Canh Thìn (2000). Ngày 29-10-2001, UBND tỉnh lại cho phép xây nhà thờ Tam tổ Trúc Lâm và Thiền đường.
Sân bên chùa Đống Cao. Panorama NCCong ©2015
Trụ trì chùa Đống Cao hiện nay là Thượng tọa Thích Thanh Vân, Ủy viên HĐTSTW GHPGVN, Trưởng ban Trị sự Hội Phật giáo tỉnh Hải Dương. Năm 2010, Thượng tọa đã được UBND tỉnh cấp thêm đất để quy hoạch và xây dựng lại chùa. Nhờ các Phật tử phát tâm công đức, nhà chùa đã xây được các phòng khách, giảng đường đủ lớn cho hàng trăm tăng ni về an cư kiết hạ và theo học tại trường Trung cấp Phật học của tỉnh đặt cơ sở tại đây.
- Tam bảo và tiền tế chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Kiến trúc
Chùa quay hướng nam, tam quan mở ra đường hương lộ đủ cho xe lớn đưa du khách đến vãn cảnh. Sau tam quan là phương đình hai tầng tám mái có treo đại hồng chung. Từ đây có hai lối vào ra vòng quanh một hồ nước hình chữ nhật, ở giữa là tượng Quan Âm Bồ tát đứng trên tòa sen. Bên tả có các pho tượng La hán tạc bằng đá được đặt ven lối đi. Bên hữu là vườn tháp mộ và khu ký túc xá. Những công trình trên đều có qui mô lớn và mới được hoàn thành hoặc sắp hoàn thành trong năm 2015.
- Hữu vu chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Khuôn viên chùa Đống Cao rất lớn sau khi mở rộng ra cánh đồng Khuê Liễu. Tại vị trí trung tâm là chùa chính đứng trên nền cao tới 9 bậc đá, mặt trước nhìn ra hồ nước qua sân rộng. Hai bên sân có các ngọn tháp đá, bên tả là ngôi mộ của Hòa thượng Thích Minh Luân. Tiền đường 5 gian 2 dĩ, kết nối với hậu cung thành hình “chữ Đinh”, bên trong bài trí trang nghiêm và đầy đủ các tượng Phật giáo theo hệ phái Bắc tông.
Cách hậu cung chùa chính một khoảng sân rộng là giảng đường, nhà Tổ, nhà khách, nhà Tăng, hai bên có tháp to và cao 7 tầng. Khu vực này được xây kiểu “truyền thống kết hợp hiện đại”, bên trong bố trí thoáng đãng, sạch sẽ, đủ tiện nghi phục vụ việc tu tập và giảng dạy Phật pháp cho khoảng 200 học viên. Nhà bếp cũng rất lớn, có thể đảm bảo tổ chức cỗ chay cho hàng nghìn người tham dự.
Vườn tháp gần cổng chùa Đống Cao. Panorama NCCong ©2015
Di sản
Chùa Đống Cao trải qua 7 thế kỷ đầy biến động lịch sử, rất đáng tiếc là cổ vật và tư liệu giữ được không còn nhiều. Ngoài những pho tượng đã tô lại và một số tấm bia đá, đáng kể nhất có lẽ là mấy ngôi tháp. Tuy nhiên di sản tinh thần tại đây thì vô giá.
- TT Thích Thanh Vân và NNC Nguyễn Đại Đồng. Ảnh ©2015 NCCong
Tương truyền, làng Sếu lúc đầu chỉ có một miếu nhỏ gọi là “Đống Cao địa kỳ” để tế lễ trời đất. Năm Giáp Thìn (1304) trong một chuyến du hóa qua trấn Hải Dương, Sơ tổ Trúc Lâm là Trần Nhân Tông đã dừng chân ở đây. Thấy thế đất “Huỳnh quy vọng nguyệt, phượng vũ lân triều” (rùa vàng ngắm trăng, phượng múa lân chầu) ngài đã khuyến hóa dân “cải từ vi tự” (chuyển miếu thành chùa). Nghe lời, các vị kỳ mục của ba làng Khuê Liễu, Thanh Liễu, Liễu Tràng đã chung sức xây lại miếu thành ngôi chùa với ba gian tiền tế và hậu cung thờ Phật. Từ đó có Đống Cao linh tự.
- Thiền đường chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Tổ đình Đống Cao đã trải qua 11 đời trụ trì là các bậc cao tăng dòng thiền Trúc Lâm, tiêu biểu có Tăng thống thiền sư Chân Nguyên và Thánh tổ thiền sư Như Cảm. Thiền sư Như Cảm từng được nhân dân gọi thân kính là Tổ Sếu… Ngài hóa thân ngày 17-2 năm Ất Mão (1735). Ngày ấy về sau trở thành ngày lễ hội truyền thống của Phật tử trong vùng.
- Tả vu chùa Đống Cao. Ảnh ©2015 NCCong
Di tích lân cận
Bài và ảnh: Đông Tỉnh NCCông