Phát hiện di tích lò nước mắm cổ tại Israel

Trang haaretz.com ngày 16.12.2019 đưa tin: trong quá trình khảo sát địa điểm để xây công viên thể thao ở ngoại ô thành phố Ashkelon, các chuyên gia thuộc Israel Antiquities Authority (Cơ quan Cổ vật Israel) vừa tìm thấy một lò nước mắm nhỏ của người cổ La Mã. Cuộc khai quật được các nhà chức trách địa phương tài trợ. Học sinh và thanh niên trong vùng cũng đến giúp. Ngoài các bể cá, nhóm nghiên cứu còn tìm thấy nhiều chum, vại khổng lồ dùng để đựng thứ chất lỏng thực phẩm bổ dưỡng cao cấp mà người cổ La Mã gọi là garum.

Theo sử sách, tại các vùng Hy Lạp, La Mã, Carthage và muộn hơn là Byzantine, người cổ đại thường cho garum vào nhiều món ăn để mang lại hương vị đậm đà ngon lành. Năm 2009, các cuộc khai quật đã bắt đầu ở Pompei, nơi tìm thấy các lò sản xuất garum. Với những bằng chứng thu thập được trong thành phố bị chôn vùi bởi vụ phun trào núi lửa Vesuvius, một nhóm khoa học đa ngành do Đại học Cádiz và Seville dẫn đầu đã tìm ra các thành phần nguyên liệu gồm cá biển, muối và phấn hoa. Cùng với các di vật bằng văn bản và tranh ghép mảnh sứ khác, họ phát hiện rằng nước mắm được tiêu thụ nhiều trong thời cổ La Mã, và Cádiz là một trong những nơi sản xuất có uy tín nhất.

Tranh ghép mảnh sứ tìm thấy tại Pompei: chiếc bình với ghi chú "Hương vị garum từ lò nước mắm của [nhà nhập khẩu Aulus Umbricius] Scaurus"

Cho đến nay hầu hết các lò nước mắm kiểu này, gọi là cetariae, đã được phát hiện ở vùng ven biển miền nam của Tây Ban Nha và Italia. Lò nước mắm ở ngoại ô Ashkelon là một trong số ít những di tích tìm thấy ở phía đông Địa Trung Hải. Người cổ La Mã từng đến sinh sống tại vùng đất này trong một thời gian dài và nước mắm là gia vị rất quan trọng đối với họ.

Tiến sĩ Tali Erickson-Gini thuộc Cơ quan Cổ vật Israel nói với phóng viên tờ Thời báo Israel: "Chúng tôi đã tìm được một thứ gì đó thực sự khác thường ở đây".

Ông cho biết thêm: "Người ta nói rằng quá trình sản xuất nước mắm tạo ra một mùi khó chịu đến mức cetariae phải nằm cách xa khu dân cư. Trong trường hợp này, lò ở cách thành phố Ashkelon cổ đại khoảng 2 km".

Lò nước mắm Ashkelon dần dần bị bỏ hoang sau khi người La Mã rời đi, nhưng những người đến sau lại thấy địa điểm này phù hợp để trồng nho. Vào thế kỷ 5, một tu viện Byzantine thuộc Giáo hội Đông La Mã đã tổ chức sản xuất rượu vang tại đây. Đến nay, dấu tích của ba cỗ máy ép nho vẫn còn sót lại.

NCCông (Theo haaretz.com)