Blog Đông Tác

Nguyễn Chí Công, CFLS

Trang nhà > Công nghệ > Ứng dụng > Zinovieff với cây đàn synthesizer và trí tuệ nhân tạo

Zinovieff với cây đàn synthesizer và trí tuệ nhân tạo

Chủ Nhật 4, Tháng Bảy 2021, bởi Cong_Chi_Nguyen

Peter Zinovieff sinh năm 1933 tại Luân Đôn, con của một quý tộc chạy trốn khỏi nước Nga khi Cách mạng tháng Mười nổ ra. Peter được ông bà mình nuôi dưỡng trong chiến tranh thế giới thứ hai, sau đó theo học ngành địa chất tại Đại học Oxford song vẫn nghiên cứu cái gọi lả âm nhạc thử nghiệm. Từ bỏ sự nghiệp địa chất đang phát triển để theo đuổi sở thích của mình một cách chuyên nghiệp, Peter sau này gọi đó là “một quyết định lúc nửa đêm… một điều ngông cuồng nên làm. Vào thời điểm đó, chỉ có một số ít người làm nhạc điện tử”.

Được cho phép, anh đã bán đồ trang sức của gia đình để xây dựng một studio tại gia, bao gồm một chiếc máy tính đời đầu chỉ với 4 kilobyte bộ nhớ tuy nhiên có giá tương đương 100.000 bảng Anh hiện nay. Anh đã hợp tác với Delia Derbyshire và Brian Hodgson của Radiophonic Workshop (Xưởng truyền thanh) lập ra Unit Delta Plus, một tập thể sáng tạo và quảng bá nhạc điện tử, đồng thời bắt đầu phát triển các Synthesizer (Synthi, nhạc cụ tổng hợp), thành lập công ty thu thanh EMS vào năm 1969 cùng với Tristram Cary và David Cockerell.

Peter Zinovieff làm việc tại gia năm 1963

Các nhạc cụ EMS khác bao gồm Synthi 100 to cỡ tủ, được sử dụng cho âm nhạc trong Doctor Who, của nhà soạn nhạc Karlheinz Stockhausen trên tác phẩm sử thi Sirius của ông và sau đó là của các nhạc sĩ đương đại bao gồm Sarah Davachi và Soulwax. Synthi A có thể được nghe thấy trên Pink Floyd’s Dark Side of the Moon, cũng như các bản thu âm của Brian Eno, Jean-Michel Jarre và hơn thế nữa. Một bộ sưu tập các sáng tác của chính Zinovieff từ thời kỳ EMS là Electronic Calendar (Lịch điện tử), đã được phát hành vào năm 2015.

Hãng thu thanh EMS bị phá sản vào năm 1979, và phần lớn thiết bị của hãng sau đó đã bị phá hủy trong một trận lụt. Zinovieff trong những năm 1980 và 1990 hầu hết rời xa âm nhạc, kể cả giảng dạy. Trước đây, ông đã viết libretto cho vở opera The Mask of Orpheus năm 1986 của Harrison Birtwistle, một phần của nó bằng một ngôn ngữ mới được phát minh. Nó đã được nhà hát Opera Quốc gia Anh hồi sinh vào năm 2019.

Ai tạo nên nguồn cảm hứng cho tất cả những nghệ sĩ vĩ đại từ Pink Floyd đến Stevie Wonder, từ The Beatles đến The Who?

Câu trả lời không phải là Little Richards hay Stravinsky, mà là Peter Zinovieff - nhà sáng chế VCS3, chiếc đàn synthesizer cầm tay có giá thấp đầu tiên trên thế giới vào giữa những năm 1960.

Trên bìa album Dark Side of The Moon thậm chí còn trang trọng đề rằng Pink Floyd đã sử dụng chiếc đàn này.

Từ một nhạc cụ dành cho những kẻ lập dị ưa thể nghiệm, đàn synthesizer thâm nhập vào đời sống pop và kiếm được một chỗ cố định trong sổ hộ khẩu của những phòng thu trên khắp thế giới.

Với khả năng giả lập âm thanh có sẵn và sáng tạo âm sắc chưa từng có, synthesizer là dấu ấn sơ khởi trong tiến trình mà công nghệ điện tử đã thay đổi cách làm nhạc. Không có synthesizer thì hẳn một nửa số lượng nhạc phẩm những năm 1980 bay màu.

Hoặc hãy thử tưởng tượng bản Billie Jean của Michael Jackson thiếu đi đoạn synth riff thôi miên ở khúc dạo thì có khác gì một chiếc bánh mì với lớp vỏ ỉu đâu?

Peter Zinovieff và dàn thiết bị khủng trên sân khấu

Nhạc sĩ Peter Zinovieff vừa mất ở tuổi 88. Ông là nhà tiên phong sử dụng trí tuệ nhân tạo để sáng tác âm nhạc. Điều này đánh dấu một khởi đầu mới hay một dấu chấm hết cho âm nhạc? Chỉ thời gian mới biết, nhưng dù là gì thì nó cũng đã thay đổi âm nhạc vĩnh viễn.

Vui vẻ và đầy chất hoạt họa tựa một miếng bơ nhảy múa, Butter của nhóm nhạc Hàn Quốc BTS hẳn chính là ca khúc của mùa hè 2021.

Dù có tranh cãi về việc cộng đồng hâm mộ BTS làm xô lệch các giá trị của bảng xếp hạng thì cũng phải thừa nhận rằng một giai điệu tươi tắn như thế là khúc ăn mừng hoàn hảo cho cuộc sống hậu đại dịch Covid-19.

Và câu chuyện sáng tác đằng sau nó cũng tiết lộ nhiều điều thú vị của âm nhạc hiện đại. Trong nhiều cuộc phỏng vấn, một trong các nhạc sĩ của ca khúc là Jenna Andrews nhấn mạnh rằng quá trình sáng tác được diễn ra trên phần mềm ứng dụng chuyện trò Whatsapp.

Việc các nhạc sĩ ở hai đầu thế giới không cần ngồi chung mà vẫn có thể làm nên một bản hit càn quét năm châu cho thấy sức mạnh dịch chuyển tức thời của công nghệ tiếp tục củng cố "chủ nghĩa quốc tế" ngày càng đưa âm nhạc xa khỏi tiếng nói tâm hồn đơn lẻ.

Công nghệ đại diện cho kết nối. Và thành công của BTS là dẫn chứng tiếp theo cho sự hiệu quả của những kết nối chuyên nghiệp so với việc dài cổ chờ đợi phản ứng hóa học tự nhiên diễn ra giữa các nghệ sĩ như trong quá khứ.

Ai đọc sách tiểu sử âm nhạc cũng thích thú đoạn những chuyên viên săn tài năng của các hãng ghi âm.

Họ dập dìu trong quán bar, khệnh khạng trao cho người này cơ hội và tước bỏ cơ hội của người kia, và nói chung là quyền lực chẳng khác chi một vị thái giám tuyển tú nữ cho vua. Nhưng họ sắp lui vào bảo tàng, bởi giờ đây việc nhận dạng tài năng đang dần được dành cho trí tuệ nhân tạo (AI).

Năm 2020, tất cả những nghệ sĩ mới được Tập đoàn Warner chọn ký hợp đồng đều được phát hiện nhờ AI. Giám đốc âm nhạc toàn cầu của hãng khẳng định nó "tạo sự khác biệt trong việc tìm kiếm những siêu sao tương lai".

Các hãng ghi âm ngày nay chỉ cần lên những trang dữ liệu mở và dùng một phần mềm chọn ra những bài hát giống với một bản nhạc mà họ đang ghiền. Chẳng mấy chốc, vị quân sư máy tính sẽ rầm rì cho họ hay ai có thể là ngôi sao âm nhạc tiếp theo, và vị quân sư này thì công tâm hơn nhiều so với người săn tài năng vốn đầy định kiến và thường rơi vào điểm mù của sở thích cá nhân.

Kể cũng buồn cười nếu mai này ta đọc hồi ký một siêu sao nào đó và trong chương khởi đầu sự nghiệp, cô/anh ta không tri ân một John Hammond (người tìm ra Billie Holiday, Bob Dylan, Aretha Franklin...) nào đó, mà tri ân một phần mềm tối cao đã giúp mình đổi đời. Nhưng phải chấp nhận thôi, công nghệ vạn tuế mà!

(NCCông và Hiền Trang, TTO)