Ảnh hưởng của việc SWIFT ngắt kết nối với Nga

SWIFT được xem là một hệ thống nền tảng cho thương mại quốc tế lớn nhất và quan trọng nhất hiện nay, với sự liên kết hơn 11.000 tổ chức tài chính trên 209 quốc gia và vùng lãnh thổ. Thống kê cho thấy có hơn 40 triệu tin nhắn với lệnh chuyển hàng tỷ USD được gửi đi mỗi ngày thông qua SWIFT.

Hiện nay có 291 thành viên ngân hàng của Nga nằm trong hệ thống SWIFT, đại diện cho 1,5% luồng giao dịch. Con số này tương đương với khoản thanh toán trị giá khoảng 800 tỷ USD mỗi năm. Đặc biệt, SWIFT cho phép các công ty năng lượng của Nga nhận tiền bán dầu và khí đốt trên toàn thế giới.

Tại Việt Nam, theo Ngân hàng Nhà nước, các giao dịch thanh toán quốc tế tại Việt Nam hiện được chủ yếu xử lý qua Dịch vụ chuyển tiền quốc tế qua hệ thống SWIFT và Dịch vụ chuyển tiền Western Union (WU) do các tổ chức tín dụng trong nước trực tiếp thỏa thuận, ký kết tham gia, hợp tác với các tổ chức quốc tế. Trong đó, việc xử lý qua hệ thống SWIFT là chủ yếu và chủ lực, bởi đây là hệ thống thanh toán toàn cầu hiện đại, nhanh chóng, độ bảo mật rất cao và chi phí thấp hơn các giao dịch thanh toán truyền thống khác.

Đánh giá về tác động của việc Nga bị hạn chế tiếp cận hệ thống SWIFT, các chuyên gia cho rằng, Nga là quốc gia có các tổ chức tài chính kết nối SWIFT lớn thứ 2 sau Mỹ. Vì vậy, nếu việc các nước phương Tây ngắt SWIFT của Nga không chỉ làm ảnh hưởng đến thanh toán của quốc gia này mà còn ảnh hưởng đến nhiều nước khác.

Bà Phạm Hoàng Anh (Học viện Ngân hàng) cho biết, mặc dù Nga có thành lập mạng lưới thanh toán riêng nhưng rất ít ngân hàng nước ngoài tham gia vào mạng lưới này và quá nhỏ so với nhu cầu thực tế. Vì vậy, việc Nga bị ra khỏi SWIFT sẽ là đón giáng mạnh tới xuất nhập khẩu của quốc gia này.

Riêng đối với quan hệ thanh toán giữa Nga và Việt Nam, các chuyên gia cho rằng cũng chưa phải là lớn. Trong năm 2021, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Nga đạt 7,14 tỷ USD tăng 25,9% so với năm 2020. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Nga sang Việt Nam đạt 2,24 tỷ USD tăng 38,3%. Ngược lại, Việt Nam xuất siêu sang Nga 2,65 tỷ USD.

Còn ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc ngân hàng OCB cho biết, hiện nay ngân hàng không có giao dịch trực tiếp với các ngân hàng của Nga. Trước đây, có phương thức thanh toán telex- xác thực thông qua hệ thống bảo mật hai chiều giữa hai ngân hàng. Tuy nhiên, sau này hầu hết các ngân hàng chuyển sang SWIFT bởi sự tiện lợi và bỏ hết các phương thức thanh toán cũ.

Nếu Nga bị loại ra khỏi SWIFT thì sẽ rất khó khăn, nhưng không phải không có cách khác, nhưng sẽ bất tiện hơn. “Ví dụ hiện mình đang dùng điện thoại smart phone nhưng nay phải chuyển sang điện thoại bàn, nên sẽ bất tiện. Hơn nữa khi quay lại cách cũ, phải thiết lập lại hệ thống trao đổi mã hoá hai chiều với nhau. Ngoài ra, cũng còn một số giao thức khác như thông qua blockchain chẳng hạn”, ông Tùng cho hay.

Đồng thời, Tổng giám đốc OCB khẳng định: “Chắc chắn sẽ gây cản trở nhưng không đến nỗi đóng sập cửa lại, không có giải pháp. Với mức độ phát triển công nghệ như nước Nga, các ngân hàng sẽ có sự chủ động tìm ra giải pháp. Cùng với đó, các tổ chức tài chính khác khi giao dịch với Nga cũng có chủ động để giao dịch được quay trở lại”.

Trong khi đó, ông Nguyễn Thanh Đức, giám đốc một doanh nghiệp chuyên nhập khẩu may mặc từ Việt Nam sang Nga cho biết: “Trong nhiều năm qua, kênh thanh toán chủ yếu của công ty vẫn là qua Ngân hàng VRB. Vì vậy, việc Nga bị ra khỏi SWIFT cũng không ảnh hưởng đến xuất khẩu hàng hoá của công ty”.

Theo tìm hiểu, hiện nay, tại Việt Nam, Ngân hàng Liên doanh Việt - Nga (VRB) là ngân hàng duy nhất có giấy phép tham gia kênh thanh toán riêng sang Nga, cung cấp dịch vụ chuyển tiền song phương trực tiếp Việt - Nga, giúp các khách hàng và doanh nghiệp thực hiện các kênh thanh toán quốc tế giữa 2 nước trong nhiều năm qua.

Trong khi đó, TS. Lê Xuân Nghĩa - chuyên gia kinh tế lại cho rằng, phương thức thanh toán telex dễ bị gian lận, nên Mỹ bắt buộc chuyển tất cả thanh toán chính thức trên toàn thế giới sang SWIFT. Vì vậy, một khi Nga bị “rớt” khỏi hệ thống thanh toán này, xuất nhập khẩu chính ngạch của Việt Nam – Nga sẽ bị ảnh hưởng, các doanh nghiệp có quan hệ xuất nhập khẩu chính ngạch với Nga “đứt” hoàn toàn.