Trang nhà > Công nghệ > Xu hướng > Bom tấn DeepSeek của Trung Quốc
Mike Whitney | THE UNZ REVIEW
Bom tấn DeepSeek của Trung Quốc
Thứ Ba 28, Tháng Giêng 2025, bởi
Tương lai của loài người được quyết định khi chúng ta đang nói chuyện. Và nó không được quyết định trên các chiến trường ở Đông Âu, Trung Đông hay Eo biển Đài Loan, mà là tại các trung tâm dữ liệu và cơ sở nghiên cứu, nơi các chuyên gia công nghệ tạo ra "kết cấu hạ tầng vật lý và giả ảo để cung cấp sức mạnh cho thế hệ AI (Trí tuệ nhân tạo) kế tiếp".
Đây là một cuộc chiến toàn diện thiêu rụi mọi thứ và đã gây ra nhiều thương vong mặc dù bạn có thể không biết điều đó khi đọc các tiêu đề thường bỏ qua các diễn biến ’thảm khốc’ gần đây. Nhưng khi Tổng thống Trump tuyên bố khởi động dự án Stargate về kết cấu hạ tầng AI trị giá 500 tỷ đô la vào thứ Ba chỉ vài giờ sau khi Trung Quốc phát hành DeepSeek R1 — "vượt trội hơn các đối thủ về khả năng mã hóa, toán học và kiến thức tổng quát tiên tiến" — thì rõ ràng là cuộc chiến vì tương lai ’đang diễn ra’ theo cách chơi lớn. Và đây không phải là cuộc chiến mà bên nào cũng có thể để thua.
Chuyên gia công nghệ Adam Button tóm tắt:
Hãy tưởng tượng chúng ta quay trở lại năm 2017 và iPhone X vừa mới được phát hành. Nó được bán với giá $999 đô la và Apple đã đột phá về doanh số và xây dựng một hào nước rộng lớn xung quanh hệ sinh thái của mình.
Bây giờ hãy tưởng tượng, chỉ vài ngày sau, một công ty khác lại giới thiệu một chiếc điện thoại và nền tảng có mọi tính năng ngang bằng, thậm chí còn tốt hơn, với mức giá chỉ $30 đô la.
Đó là những gì đã diễn ra trong không gian AI ngày nay. DeepSeek của Trung Quốc đã phát hành một mô hình mã nguồn mở hoạt động ngang bằng với các mô hình mới nhất của OpenAI nhưng chỉ tốn một phần nhỏ chi phí để vận hành. Hơn nữa, bạn thậm chí có thể tải xuống và chạy miễn phí (hoặc tiền điện) cho chính mình.
Sản phẩm này là một bước nhảy vọt lớn về mặt mở rộng quy mô và hiệu quả và có thể đảo ngược kỳ vọng về việc bao nhiêu công suất và tính toán sẽ cần có để quản lý cuộc cách mạng AI. Nó cũng diễn ra chỉ vài giờ trước khi Trump dự kiến công bố khoản đầu tư 100 tỷ đô la vào các trung tâm dữ liệu của Mỹ. Mô hình đó cho thấy có nhiều cách khác nhau để đào tạo các mô hình AI cơ bản mà cung cấp cùng một kết quả với chi phí thấp hơn nhiều. Nó cũng mở ra nhiều ứng dụng hơn cho AI mà trước đây sẽ quá tốn kém để chạy, điều này sẽ mở rộng các ứng dụng trong nền kinh tế thực. Xem trang Forexlive: DeepSeek của Trung Quốc có lẽ vừa đảo ngược nền kinh tế của AI.
Hãy tưởng tượng sự hoảng loạn đang lan rộng khắp các thủ đô công nghệ phương Tây ngay lúc này. AI được cho là con đường nhanh nhất để kiểm soát xã hội tuyệt đối và chế độ đầu sỏ trong thiên niên kỷ tiếp theo, nhưng giờ đây những người Trung Quốc phiền phức đó đã lật đổ cỗ xe táo khiến giới tinh hoa phương Tây phải đối mặt với một vấn đề mà họ có thể không thể giải quyết được. Xem trang Edri: AI không được kiểm soát sẽ dẫn chúng ta đến một nhà nước cảnh sát. Họ mong đợi rằng lệnh trừng phạt vi mạch bán dẫn của họ sẽ phá hoại các nỗ lực AI của Trung Quốc trong ít nhất một thập niên hoặc lâu hơn nhưng thay vào đó, Trung Quốc đã trở lại mạnh mẽ với một hệ thống khiến những gã khổng lồ công nghệ phải thở gấp.
Tất nhiên, những bước tiến đáng kinh ngạc của Trung Quốc trong phát triển công nghệ không phải là điều gì mới mẻ như biên tập viên Ron Unz đã chỉ ra trong một bài viết gần đây, trong đó ông lưu ý rằng "từ năm 2003 đến năm 2007 Mỹ đã dẫn đầu về 60 trong số 64 công nghệ". Trong khi đó, tính đến năm 2022, "Trung Quốc đã dẫn đầu về 52 trong số 64 công nghệ". Đó không phải là một cuộc cạnh tranh; đó là một cuộc đấu trong bãi đỗ xe.
Theo Ron, Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thế giới về nhiều công nghệ tương lai quan trọng nhất. Sự thành công của các công ty thương mại trong lĩnh vực viễn thông (Huawei, Zongxin), ô tô điện (BYD, Geely, Great Wall, v.v.), pin (CATL, BYD) và quang điện (Tongwei Solar, JA, Aiko, v.v.) được xây dựng trực tiếp dựa trên năng lực R&D như vậy.
Tương tự như vậy, quá trình hiện đại hóa quân đội Trung Quốc được xây dựng dựa trên sự phát triển công nghệ mạnh mẽ của cộng đồng khoa học và cơ sở công nghiệp của nước này…. Với vị thế dẫn đầu trong nghiên cứu khoa học và công nghệ, Trung Quốc đang ở vị thế có thể vượt mặt Mỹ trên cả phương diện kinh tế và quân sự trong những năm tới… Xem trên American Pravda: Trung Quốc đấu với Mỹ
Không có gì đáng ngạc nhiên ở đây, mặc dù thời điểm phát hành DeepSeek (trước thông báo Stargate của Trump) cho thấy Trung Quốc không ngại phá vỡ chiến lược toàn cầu của Washington nếu nó phục vụ lợi ích cục bộ của họ, và điều này chắc chắn là có.
Vài thông tin từ bài viết của Benj Edwards trên Ars Technica:
Hôm thứ Hai, phòng thí nghiệm AI của Trung Quốc DeepSeek đã phát hành dòng mô hình R1 mới theo giấy phép mở của MIT, với phiên bản lớn nhất chứa 671 tỷ tham số. Công ty tuyên bố mô hình này hoạt động ở mức tương đương với mô hình suy luận mô phỏng o1 của OpenAI trong một số bài sát hạch toán học và mã hóa…
Các bản phát hành này ngay lập tức thu hút sự chú ý của cộng đồng AI vì hầu hết các mô hình trọng số mở hiện có đều tụt hậu so với các mô hình độc quyền như o1 của OpenAI trong các bài sát hạch gọi là đánh giá suy luận…
Mô hình R1 hoạt động khác với các mô hình ngôn ngữ lớn thông thường… Chúng cố gắng mô phỏng một chuỗi suy nghĩ giống con người khi mô hình xử lý thông qua một giải pháp cho truy vấn. Lớp này của những gì người ta có thể gọi là mô hình “suy luận mô phỏng” gọi tắt là mô hình SR (simulated reasoning) đã xuất hiện khi OpenAI ra mắt dòng mô hình o1 vào tháng 9 năm 2024…
DeepSeek báo cáo rằng R1 vượt trội hơn o1 của OpenAI trong một số bài sát hạch và kiểm tra, bao gồm AIME (bài kiểm tra suy luận toán học), MATH-500 (hơn 500 vấn đề toán tương tác) và SWE-bench Verified (công cụ đánh giá lập trình)…
TechCrunch đưa tin rằng ba phòng thí nghiệm của Trung Quốc (DeepSeek, Alibaba và Moonshot AI Kimi) hiện đã phát hành các mô hình mà họ cho là phù hợp với khả năng của dòng OpenAI o1, với phiên bản R1 xem trước đầu tiên của DeepSeek vào tháng 11-2024. Xem trên Ars Technica: Mô hình "suy luận" tiên tiến và miễn phí tải xuống của Trung Quốc cạnh tranh với OpenAI o1.
Đây là một vấn đề rất lớn. Mỹ có ý định thống trị thế giới về công nghệ sống còn này nhưng công ty Trung Quốc mới nổi này không chỉ tạo ra một hệ thống tốt như hệ thống tốt nhất của Mỹ mà còn làm cho nó hợp túi tiền hơn, dễ tiếp cận hơn và minh bạch hơn. Còn gì để không thích nữa?
(Lưu ý: OpenAI là một phòng nghiên cứu AI của Mỹ. Nó bao gồm tổ chức phi lợi nhuận OpenAI Incorporated và công ty con vì lợi nhuận OpenAI Limited Partnership. OpenAI đã trở thành một trong những công ty đi đầu trong kỷ nguyên AI tạo sinh. OpenAI là một công ty tư nhân mở mã nguồn nhưng chưa mở hết mã nguồn của mình… Ngược lại, DeepSeek AI R1 là mã nguồn mở, nghĩa là có thể truy cập công khai mã của công ty — bất kỳ ai cũng có thể xem, sửa đổi và phân phối mã theo ý muốn. Phần mềm mã nguồn mở được phát triển theo cách phi tập trung và hợp tác, dựa trên đánh giá ngang hàng và sản xuất của cộng đồng.)
Bài đăng trên mạng X từ nhà phân tích chính trị Arnaud Bertrand:
Hầu hết mọi người có lẽ không nhận ra tin tức (về) Deepseek của Trung Quốc tệ đến mức nào đối với OpenAI. Deepseek đã đưa ra một mô hình phù hợp và thậm chí vượt trội hơn mô hình o1 mới nhất của OpenAI trong nhiều bài sát hạch khác nhau và họ chỉ tính phí có 3% của giá. Về cơ bản, điều này giống như việc ai đó đã phát hành một chiếc điện thoại di động ngang bằng với iPhone nhưng lại bán với giá $30 đô la thay vì $1000 đô la. Thật là kịch tính.
Hơn nữa, họ đang cấp mã nguồn mở để bạn thậm chí còn có tùy chọn là không buộc phải sử dụng API của họ và tự phát hành mô hình “miễn phí” cho bạn – điều mà OpenAI không hề cung cấp.
Nếu bạn đang là khách hàng của OpenAI, rõ ràng là bạn sẽ bắt đầu phải đặt một số câu hỏi cho mình như "đợi đã, tại sao tôi phải trả nhiều gấp 30 lần?". Đây là một vấn đề khá mang tính chuyển đổi, căn bản là nó thách thức nền kinh tế của thị trường….
Về cơ bản, có vẻ như cuộc chơi đã thay đổi. Tất cả là nhờ một công ty Trung Quốc vừa chứng minh được rằng đối sách hạn chế công nghệ của Mỹ có thể phản tác dụng một cách ngoạn mục – bằng cách buộc họ phải xây dựng các giải pháp hiệu quả hơn mà họ đang chia sẻ với thế giới với mức giá chỉ bằng 3% giá của OpenAI. Có câu nói “đôi khi áp lực tạo ra kim cương”. @RnaudBertrand
Bạn hiểu ý tôi chứ? Mọi thứ mà Mỹ đã làm để ngăn cản sự phát triển của Trung Quốc — bao gồm các lệnh trừng phạt kinh tế, cấm vận chip, khiêu khích quân sự, can thiệp chính trị, thậm chí là bắt giữ một giám đốc điều hành của Huawei (thật thảm hại) — đều phản tác dụng. Lực lượng lao động Trung Quốc được giáo dục tốt, có động lực cao và thành thạo công nghệ đã tạo ra một mô hình AI ngang bằng hoặc vượt trội hơn những gì tốt nhất mà phương Tây có thể cung cấp với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ và với nguồn mở cho phép người dùng sửa đổi và phân phối mã theo ý muốn.
Vậy, phiên bản AI nào nghe có vẻ thực sự có lợi cho loài người và phiên bản nào nghe có vẻ giống một kế hoạch khác để biến thế giới thành một nhà nước cảnh sát do những bạo chúa đầy tham vọng và những kẻ tâm thần điều khiển? Sau đây xin thêm thông tin từ Bertrand về ’lý do tại sao Trung Quốc lại cung cấp AI với giá rẻ như vậy’:
… Mỉa mai thay “OpenAI” về cơ bản là cố lập ra sự độc quyền bằng cách xây một hào nước với rất nhiều GPU và tiền bạc. Deepseek rõ ràng đang đặt cược vào tương lai khi AI trở thành một mặt hàng phổ biến rộng rãi và giá cả phải chăng cho mọi người. Bằng cách định giá rất cạnh tranh và phát hành mã nguồn mở, họ không chỉ cạnh tranh với OpenAI mà về cơ bản đã tuyên bố rằng AI nên giống như mạng điện hoặc kết nối internet tức là một tiện ích cơ bản thúc đẩy sự đổi mới thay vì một dịch vụ cao cấp bị kiểm soát bởi vài người chơi. Và trong thế giới đó sẽ tốt hơn rất nhiều nếu bạn là người đi đầu giúp biến nó thành hiện thực hơn là người chơi lâu đời cố gắng ngăn chặn nó. @RnaudBertrand
Vậy thì, về cơ bản, nó giống như mọi thứ khác trong thế giới bệnh hoạn, méo mó này, nơi một nhóm nhỏ những kẻ tham lam cố moi tiền bằng cách dùng sức mạnh để có được công nghệ mới giúp túi chúng có thể đầy tiền trong khi vẫn thắt chặt dây buộc cổ loài người. Đối với tôi, cách tiếp cận của Trung Quốc có vẻ vượt trội hơn hẳn vì nó rõ ràng hướng đến mục tiêu cung cấp lợi ích của AI cho số lượng người đông nhất với chi phí thấp nhất có thể.
Sau đây là một vài bình luận mà tôi lấy ngẫu nhiên từ mạng X cho thấy mọi người phấn khởi như thế nào về phiên bản DeepSeek đột phá này:
- Hệ quả của việc này là rất lớn. Mỗi ngày Trung Quốc lại làm một điều gì đó đáng kinh ngạc, hoàn toàn không giống như sự trì trệ của EU, nói cả ngày mà chẳng đạt được gì, hoặc kế hoạch xấu xa mới nhất xuất hiện từ Whashington. Điều này thật tuyệt vời và truyền cảm hứng. Và nó SẼ giúp họ có thêm thiện chí @CaptainCrusty66
- Đây là cuốn sách cẩm nang của Trung Quốc hướng dẫn thành công dành cho mọi ngành công nghiệp mà các tập đoàn phương Tây đang thống trị. @@bbooker450
- AI sẽ trở thành một phần của kết cấu hạ tầng hàng ngày như mạng lưới điện và nước. DeepSeek là một bước tiến quan trọng hướng tới điều đó, nhờ vào khả năng giảm chi phí và bản chất mã nguồn mở. @MrBig2024
- Ta đang sống trong trục thời gian nơi một công ty không phải của Mỹ đang duy trì sứ mệnh ban đầu của OpenAI – nghiên cứu thực sự mở và trao quyền cho tất cả mọi người... @@DrJimFan
- Thật tuyệt… đây không chỉ là một bản phát hành LLM mã nguồn mở khác. Đây là khả năng suy luận cấp o1 mà bạn có thể chạy cục bộ, có thể sửa đổi và có thể nghiên cứu… đó là một thế giới rất khác thế giới mà hôm qua chúng ta đã ở. AI, comments line
- So sánh giá của OpenAI o1 và DeepSeek AI R1: R1 rẻ hơn đáng kể ở mọi hạng mục (tiết kiệm 96–98%). Bây giờ bạn đã biết tại sao các tổ chức lớn không muốn mã nguồn mở sống tiếp, Nếu loài người được hưởng lợi từ AI, thì đó sẽ là từ mã nguồn mở. @ai_for_success
- Trung Quốc đang đảo ngược lý thuyết phát triển chính thống theo những cách đáng kinh ngạc. GDP bình quân đầu người của họ chỉ là $12.000 đô la. Con số này thấp hơn 70% so với mức trung bình ở các nước có thu nhập cao. Tuy nhiên, họ lại có mạng lưới đường sắt cao tốc lớn nhất thế giới. Họ đã phát triển máy bay thương mại của riêng mình. Họ là những người dẫn đầu thế giới về công nghệ năng lượng tái tạo và xe điện. Họ có công nghệ y tế tiên tiến, công nghệ điện thoại thông minh, sản xuất vi mạch, kỹ thuật hàng không vũ trụ… Họ có tuổi thọ trung bình cao hơn Mỹ, với thu nhập thấp hơn 80%. Chúng tôi được cho biết rằng loại hình phát triển này đòi hỏi mức GDP/vốn hóa rất cao. Nhưng trong 10 năm qua, Trung Quốc đã chứng minh rằng có thể đạt được điều đó với mức sản lượng khiêm tốn hơn nhiều. Họ làm điều đó như thế nào? Bằng cách sử dụng tài chính công và chính sách công nghiệp để định hướng đầu tư và sản xuất theo các mục tiêu xã hội và nhu cầu phát triển quốc gia. Điều này cho phép họ chuyển đổi tổng sản lượng thành kết quả phát triển hiệu quả hơn nhiều so với các quốc gia khác, nơi năng lực sản xuất thường bị lãng phí vào các hoạt động có thể mang lại lợi nhuận cao cho vốn hoặc có lợi cho người giàu, nhưng thực tế có thể không thúc đẩy phát triển. Dĩ nhiên, Trung Quốc vẫn còn những khoảng cách phát triển cần được giải quyết. Và chúng ta biết từ một số quốc gia khác rằng các chỉ số xã hội cao hơn có thể đạt được với mức GDP/mức trần của Trung Quốc, bằng cách tập trung nhiều hơn vào chính sách xã hội. Những thành tựu là không thể phủ nhận, và các nhà kinh tế phát triển đang đánh giá. @jasonhickel
Thật không may, cường độ cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc đã bỏ qua những rủi ro vốn có của AI và mối đe dọa đang rình rập đối với sự sống còn của con người. Trong một bài phân tích gần đây của Rand Corporation có tựa đề AI và Địa chính trị: AI có thể ảnh hưởng đến sự trỗi dậy và sụp đổ của các quốc gia như thế nào?, các tác giả đã đưa ra một góc nhìn đáng lo ngại về tương lai trong đó "những cỗ máy được hỗ trợ bởi AI - có trí thông minh tương đương hoặc cao hơn và có khả năng gây gián đoạn cao" có thể gây ra mối đe dọa đối với sự tồn tại của chính chúng ta. Hãy nhớ rằng, ranh giới giữa thực tế lịch sử và khoa học viễn tưởng của chúng ta đã bị vượt qua cũng giống như khả năng mà chính sáng tạo của chúng ta, AI, có thể "trở thành một tác nhân, không chỉ là một yếu tố" trong những thách thức hiện sinh mà loài người chúng ta phải đối mặt. Sau đây là một đoạn trích ngắn từ bài báo thực sự đáng lo ngại này:
Mặc dù công nghệ thường ảnh hưởng đến địa chính trị, nhưng viễn cảnh về AI có nghĩa là bản thân công nghệ có thể trở thành một tác nhân địa chính trị. AI có thể có động cơ và mục tiêu khác biệt đáng kể so với các chính phủ và công ty tư nhân. Con người không có khả năng hiểu được cách AI “suy nghĩ” và hiểu biết hạn chế của chúng ta về các hiệu ứng bậc hai và bậc ba của các lệnh hoặc yêu cầu của AI cũng rất đáng lo ngại. Con người đã gặp đủ rắc rối khi tương tác với nhau. Chúng ta vẫn phải chờ xem chúng ta sẽ quản lý mối quan hệ của mình với một hoặc nhiều AI như thế nào…
Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên của cả sự khai sáng và hỗn loạn…
Bản chất không biên giới của AI khiến việc kiểm soát hoặc điều chỉnh trở nên khó khăn. Khi sức mạnh tính toán mở rộng, các mô hình được tối ưu hóa và các khuôn khổ nguồn mở trưởng thành, khả năng tạo ra các ứng dụng AI có tác động cao sẽ ngày càng lan tỏa. Trong một thế giới như vậy, các nhà nghiên cứu và kỹ sư có thiện chí sẽ sử dụng sức mạnh này để làm những điều tuyệt vời, những cá nhân có ác ý sẽ sử dụng nó để làm những điều khủng khiếp và AI có thể làm cả những điều tuyệt vời và khủng khiếp. Kết quả ròng không phải là một kỷ nguyên khai sáng hoàn hảo hay một thảm họa không thể giảm nhẹ, mà là sự kết hợp của cả hai. Loài người sẽ học cách loay hoay và sống chung với công nghệ thay đổi cuộc chơi này, giống như chúng ta đã làm với rất nhiều công nghệ biến đổi khác trong quá khứ…
Những mối nguy hiểm tiềm tàng do AI gây ra là rất nhiều. Ở mức độ cực đoan, chúng bao gồm mối đe dọa tuyệt chủng của loài người, có thể xảy ra do một thảm họa do AI tạo ra, chẳng hạn như một loại vi-rút được thiết kế tốt có khả năng lây lan dễ dàng, tránh bị phát hiện và phá hủy nền văn minh của chúng ta. Ít thảm khốc hơn, nhưng đáng lo ngại hơn, là mối đe dọa đối với nền dân chủ nếu AI giành được quyền lực đối với con người…
AI không thể bị kiềm chế thông qua quy định, vì vậy chính sách tốt nhất sẽ hướng đến mục tiêu giảm thiểu tác hại mà AI có thể gây ra. Điều này có lẽ là quan trọng nhất trong an ninh sinh học, nhưng việc giảm thiểu tác hại cũng bao gồm việc chống lại các mối đe dọa an ninh mạng, tăng cường khả năng phục hồi của nền dân chủ và phát triển các phương án ứng phó khẩn cấp cho nhiều mối đe dọa khác nhau từ các tác nhân nhà nước, tiểu nhà nước và phi nhà nước…
Trước nguy cơ phổ biến rộng rãi các khả năng AI tiên tiến của các tác nhân trong khu vực tư nhân và công cộng cũng như các cá nhân có nhiều nguồn lực, các chính phủ nên hợp tác chặt chẽ với các thực thể hàng đầu trong khu vực tư nhân để phát triển các công cụ dự báo tiên tiến, các trò chơi chiến tranh và các kế hoạch chiến lược nhằm ứng phó với những gì các chuyên gia dự đoán sẽ là nhiều sự kiện thảm khốc bất ngờ do AI gây ra. AI và Địa chính trị: AI có thể ảnh hưởng đến sự trỗi dậy và sụp đổ của các quốc gia như thế nào? (RAND)
Nói cách khác, loài người nên khuyến khích các nhà lãnh đạo chính trị và doanh nghiệp đưa ra phán đoán sáng suốt và chuẩn bị cho những thảm họa bất ngờ có thể hủy diệt loài người.
Chỉ riêng điều đó thôi thì không đủ để bảo vệ chúng ta trước thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt.■
NCCong biên dịch