Trang nhà > Công nghệ > Xu hướng > Công nghệ thông tin và chiến tranh trong thế kỷ 21
Công nghệ thông tin và chiến tranh trong thế kỷ 21
Thứ Tư 18, Tháng Bảy 2007, bởi
Tại Hội nghị khoa học quân sự Mỹ lần thứ 24 tổ chức tại Orlando, bang Florida, Mỹ, ông Ray Kurzweil* chuyên gia nổi tiếng về công nghệ thông tin và tự động hoá đã có bài tham luận với tựa đề “Chiến tranh trong thế kỷ 21” bàn về vai trò của CNTT trong chiến tranh. Dưới đây là nội dung tham luận được trình bày dưới hình thức hỏi-đáp.
- Chiến tranh sẽ thay đổi như thế nào trong vòng 50 năm tới?
Trong 25 năm tới trí tuệ nhân tạo sẽ ngang bằng trí tuệ con người trong lĩnh vực nhận dạng. Do vậy, người ta sẽ kết hợp khả năng của con người với tiến bộ của trí tuệ nhân tạo nhằm nâng cao tốc độ nhận dạng cũng như dễ dàng chia sẻ kiến thức và kỹ năng. Bản chất của sự kết hợp này là nâng cao trí tuệ của con người bằng cách kết nối trực tiếp với trí tuệ nhân tạo. Ngay bây giờ chúng ta đã có nhiều lợi ích khi phối hợp chặt chẽ với trí tuệ máy.
Trong 50 năm tới, trí tuệ nhân tạo sẽ chiếm phần đáng kể trong nền văn minh của chúng ta. Các ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào các lĩnh vực: chiến lược chiến tranh, ra quyết định hành động, vũ khí thông minh sẽ là đặc trưng cho sức mạnh quân sự.
- Một trong những mục tiêu của chiến tranh tương lai là con người không trực tiếp chiến đấu, điều đó sẽ được thực hiện như thế nào?
Các chiến cụ tự động và máy bay không người lái được trang bị máy laser của quân đội Mỹ hiện nay là dấu hiệu tiên báo cho khuynh hướng quan trọng này. Rõ ràng con người không cần trực tiếp cầm vũ khí khi mà anh ta có thể ngồi trong một môi trường thực tại ảo y như trên thực địa để điều khiển vũ khí từ đó. Điều này cho phép vũ khí sẽ nhỏ hơn, chịu được nhiều rủi ro hơn và không cần hệ thống hậu cần cho người lính, nhưng lại đặt ra gánh nặng cho công tác an toàn thông tin. Các vũ khí này sẽ được phát triển theo hướng nâng cao khả năng tự động đưa ra quyết định tác chiến trên chiến trường.
- Chiến trường chính trong tương lai sẽ nằm ở đâu?
Phát triển lớn nhất sắp tới sẽ là tạo ra hàng triệu thiết bị kỹ thuật nano siêu nhỏ. Theo hướng này, hiện tại, Bộ quốc phòng Mỹ đang thực hiện dự án “Smart Dust” (hạt bụi khôn ngoan) trong lĩnh vực do thám. Họ đã thử nghiệm rải hàng triệu cảm biến (sensors) để dò tìm đến chi tiết mọi hoạt động của con người và máy móc trên một vùng rộng lớn. Mục tiêu cuối cùng có lẽ là tìm kiếm và theo dõi đến từng cá nhân. Trong vòng 10 năm tới, đám thiết bị do thám công nghệ nano này sẽ được phát triển để thực hiện các nhiệm vụ tấn công.
Không gian điện toán sẽ là chiến trường then chốt trong tương lai. Với các phần mềm được trang bị trên khắp cơ thể và cả trong óc con người, thì vấn đề hoàn hảo và an toàn của phần mềm chính là chiến lược sống còn của các cuộc chiến tương lai.
- Tầm nhìn về cuộc chiến tranh thực tại ảo – robot liên quan đến chủ nghĩa khủng bố hay đánh bom cảm tử tại các cơ sở dân sự như thế nào?
Hạ tầng có tính tập trung hoá như các siêu thị, sân bay, khu thương xá chính là mục tiêu của chủ nghĩa khủng bố. Nhưng các tổ chức có tính phân tán thì lại an toàn: các cuộc tụ họp thông qua Internet không bao giờ bị tấn công theo nghĩa vật lý, do vậy những hoạt động này sẽ chuyển hoàn toàn vào môi trường thực tại ảo. Và nếu chúng ta phân tán các cơ sở năng lượng, chẳng hạn các tấm điện mặt trời với công nghệ nano, các tế bào năng lượng kỹ thuật nano, thì cũng khó bị phá hoại. Nói chung phi tập trung hoá cơ sở hạ tầng sẽ giảm thiểu nguy cơ đánh bom tự sát. Mặt khác, khả năng tạo ra được những virus bằng công nghệ sinh học của những kẻ khủng bố sinh học cũng sẽ là mối nguy hiểm mới. Tuy nhiên hiện cũng đã có những đối sách chiến lược cho sự đe doạ này, thí dụ công nghệ nhiễu gen RNA để kháng cự với các mầm bệnh mới. Nhưng chúng ta cần ưu tiên hơn nữa cho việc phát triển vũ khí phòng vệ này. Những vấn đề tương tự sẽ được cải thiện khi chúng ta hoàn thiện công nghệ nano mức tế bào.
- Phi tập trung hoá là vấn đề then chốt. Liệu các nhà lãnh đạo quân sự có cho phép các đơn vị được tự quyết định?
Hiện chúng ta đã nhìn thấy sự tăng cường triển khai các lực lượng đặc biệt, bao gồm cả các cơ quan tình báo. Các lực lượng này đã được trao quyền ra quyết định từ mặt đất. Các chiến thuật quân sự ngày nay đã vượt quá vấn đề điều khiển đội quân đông người.
- Phi tập trung hoá cũng áp dụng cho thông tin và bảo mật. Nghĩa là tính tự tổ chức sẽ dựa vào hệ thống thông tin cục bộ hơn là hệ thống thông tin toàn cục. Liệu điều đó có đúng trong quân sự?
Vấn đề chính là trao quyền quyết định chiến thuật cho bộ não máy. Hiện vẫn còn trục trặc về chuyện này, nhưng một khi não máy đạt được độ linh hoạt và thông minh hơn thì quy trình đưa ra các quyết định chiến lược và chiến thuật sẽ dần thay đổi. Trong 20 năm tới, ông tướng chỉ huy chỉ cần đưa ra mệnh lệnh cho đám vũ khí thông minh là “Hãy chiếm ngọn đồi”, phần chiến thuật chi tiết còn lại sẽ do đám vũ khí thông minh đó tìm cách thực hiện.
- Liệu hệ thống quân đội Mỹ đã thực sự sẵn sàng thay đổi phương thức hoạt động? Hay là sức ỳ luôn là cản trở cho việc chuyển đổi một hệ thống?
Thành công bất ngờ của dự án Predator (vật thông minh) có trang bị vũ khí và các dự án tương tự đã tạo ra những tác động quan trọng. Tiến bộ công nghệ thường là từ từ chứ không phải là một bước nhảy đột biến. Tuy nhiên thế hệ công nghệ sau mất ít thời gian hơn thế hệ công nghệ trước. Như vậy quá trình tiến hoá này sẽ ngày càng nhanh hơn.
- Chiến tranh chinh phục và chiến tranh chiếm đóng vĩnh viễn dường như phát triển không như nhau. Công nghệ chiến tranh sẽ thay đổi, còn hai kiểu chiến tranh trên có thay đổi?
Đã có một khuynh hướng lớn tiến lên dân chủ trong thập kỷ 90 và được khuyến khích bằng hệ thống thông tin điện tử phi tập trung. Tôi tin rằng khuynh hướng này sẽ còn tiếp tục phát triển. Vì thế cuộc đấu tranh chủ yếu là nhằm vào chủ nghĩa sùng bái. Những cuộc chiến tranh này sẽ không phải là cuộc chiến cổ điển giữa các dân tộc.
- Đâu sẽ là lựa chọn cho một quốc gia: tránh chiến tranh hay nâng cao tiềm lực quốc phòng?
Câu hỏi đó có vẻ không chuẩn. Nhiều điều cần phải làm để tránh chiến tranh không dính líu gì đến vấn đề quân sự, chẳng hạn ổn định chính trị, cải cách giáo dục, cải thiện các vấn đề xã hội là những điều do toàn thể công dân của quốc gia phải có trách nhiệm. Nhưng nếu nhìn ở góc độ quân sự, chúng ta cần phải tăng cường sức mạnh hợp tác quốc tế, bởi vì những nguy cơ của chiến tranh hiện đại là vấn đề toàn cầu. Tên lửa, virus sinh học, virus thông tin tất cả đều tác động trên phạm vi toàn cầu không kể đường biên giới nào cả.
- Sự vượt trội của công nghệ liệu có thể cứu nước Mỹ khỏi thương vong nặng nề trong các cuộc xung đột hiện tại?
Mức độ thương vong của người Mỹ trong các cuộc chiến Bão táp sa mạc, Ban căng, và gần đây là Iraq chỉ là con số ngàn. Trong khi đó chiến tranh Việt nam thì có cả trăm ngàn người Mỹ thiệt mạng, các cuộc chiến trước đó còn gấp nhiều lần hơn nữa.
- Công nghệ mới và đặc biệt là những công nghệ “ phi thường” phát triển ngày càng nhanh liệu sẽ làm gia tăng hay giảm bớt các cuộc chiến tranh?
Chiến tranh cổ điển (giữa các quốc gia) sẽ ít xảy ra. Thông tin tự do, chẳng hạn Internet, hiện đang là một lực lượng thúc đẩy dân chủ hoá và là dấu hiệu cho phong trào dân chủ to lớn trên toàn cầu. Mặc dù dân chủ không phải là hệ thống toàn hảo, nhưng các nước dân chủ có khuynh hướng không gây chiến với nhau. Xung đột tương lai có khuynh hướng xảy ra ở những nhóm nhỏ hơn đó là những kẻ cố gắng khuếch trương tác động của chúng bằng cách tấn công vào những điểm yếu trong hạ tầng công nghệ của chúng ta.
Hoàng Quang Tuyến (tóm lược)
CHÚ THÍCH
* Ray Kurzweil là nhà tương lai học (futurist) và người phát minh đầu tiên về nguyên lý máy nhận dạng ký tự, máy chuyển văn bản thành tiếng nói phục vụ người mù, máy chụp cắt lớp, bộ tổng hợp và tạo lại âm thanh các loại nhạc cụ, máy chuyển tiếng nói thành chữ viết. Năm 2005, ông nhận được giải thưởng Lemelson-MIT, về phát minh và sáng chế với trị giá 0,5 triệu đôla. Năm 1999, ông cũng đã nhận được giải thưởng công nghệ do Clinton trao tại Nhà Trắng (xem ảnh). Thống kê lại, ông đã nhận được 10 giải thưởng của ba đời tổng thống Mỹ. Ngoài ra ông còn nhận được nhiều danh hiệu, nhiều giải thưởng quốc tế và ngoại quốc khác, đồng thời tỏ ra là nhà kinh doanh xuất sắc với công ty Kurzweil Technologies của mình. (ĐT, theo Forbes)
Xem thêm: Con người + Con chíp = người máy ?