Trang nhà > Lịch sử > Danh nhân > Lê Đại Hành (941-1005)
Lê Đại Hành (941-1005)
Chủ Nhật 28, Tháng Giêng 2007
Vua đầu triều Tiền Lê, tên thật là Lê Hoàn. Lưu ý: vua không có miếu hiệu, Đại Hành (đi xa) chỉ là tang hiệu trong giai đoạn quàn linh cữu sau khi mất.
Vua sinh năm 941 (Tân Sửu), quê ở làng Thái Bảo, huyện Thanh Liêm, nay thuộc tỉnh Hà Nam (có sách ghi quê ở Thọ Xuân, Thanh Hóa?). Ông vốn là quan của vua Đinh Tiên Hoàng, giữ chức Thập đạo tướng quân. Năm 979, Đinh Tiên Hoàng bị gian thần ám hại trong lúc ấu chúa còn quá nhỏ. Ông được các tướng tôn lên làm vua với sự hậu thuẫn của Thái hậu Dương Vân Nga vào tháng 7-980. Các đại thần Ðinh Ðiền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp nổi loạn nhưng đã bị Lê Hoàn dẹp tan. Ngô Nhật Khánh, phò mã nhà Ðinh bỏ trốn vào Nam rước vua Chămpa cùng hơn nghìn chiến thuyền toan cướp kinh đô Hoa Lư nhưng bị bão đắm hết.
Lê Hoàn lên ngôi, tiếp tục đóng đô ở Hoa Lư, đặt niên hiệu là Thiên Phúc, mở đầu triều đại nhà Tiền Lê.
- Đĩa vua Tống tặng vua Lê Đại Hành
Tháng 7 năm Canh Thìn (980) đại quân Tống theo đường thuỷ bộ xâm lược Ðại Cồ Việt. Lê Hoàn lúc này đã lên ngôi hoàng đế tức Lê Ðại Hành, vừa triển khai lực lượng sẵn sàng chiến đấu vừa sai sứ đưa thư cầu hoà. Vua Tống đòi Dương Vân Nga và con là Ðinh Toàn sang chầu. Tình thế bức bách, Lê Hoàn buộc phải cho quân đánh giặc quyết bảo vệ đất nước. Năm Tân Tỵ (981) ông đã thắng lớn trên cả hai mặt trận thuỷ bộ, giết tướng giặc Hầu Nhân Bảo, diệt quá nửa quân Tống, buộc vua Tống phải xuống chiếu lui quân và giao hảo.
Năm 982, ông thân chinh đánh Chiêm Thành. Đây là cuộc Nam tiến đầu tiên trong lịch sử nước ta. Từ đấy, vua Chiêm hàng năm phải triều cống và xưng thần. Năm Quý Tỵ (993), nhà Tống sách phong cho vua làm Giao Chỉ quân vương rồi năm Ðinh Dậu (997) là Nam Bình Vương.
Ông mất năm 1005 (Ất Tỵ), sau khi ở ngôi 26 năm với ba niên hiệu là Thiên Phúc, Hưng Thống, Ứng Thiên. Sau khi vua Lê Đại Hành mất, bốn hoàng tử tranh giành ngôi trong tám tháng, không ai đặt miếu hiệu cho cha. Và chỉ 5 năm sau, hậu duệ của ông là Lê Long Đĩnh chết sớm, nhà Tiền Lê đã nhanh chóng để mất quyền lực vào tay Lý Công Uẩn.
Xem online : Việt Nam niên biểu