Blog Đông Tác

Nguyễn Chí Công, CFLS

Trang nhà > Tư duy > Cổ điển > Phan Huy Chú (1782-1840)

Phan Huy Chú (1782-1840)

潘 輝 注

Thứ Tư 31, Tháng Giêng 2007, bởi Cong_Chi_Nguyen

Nhà văn và nhà thư tịch ở đầu TK 19, làm quan thời Nguyễn, triều Minh Mạng. Ông để lại nhiều tác phẩm có giá trị về sử học và địa lý Việt Nam.

Tiểu sử

Phan Huy Chú trước tên là Hạo, sau vì kiêng quốc húy nên đổi thành Chú, tự Lâm Khanh, hiệu Mai Phong. Xuất thân trong một dòng họ khoa bảng có nhiều người từng làm quan thời Hậu Lê, Tây Sơn và thời Nguyễn. Cha là tiến sĩ Phan Huy Ích; mẹ là Ngô Thị Thực, con gái của TS Ngô Thì Sĩ và em gái của TS Ngô Thì Nhậm; ông mất mẹ khi 10 tuổi. Ông nội là Phan Huy Cận, quan nhà Lê, quê ở thôn Chi Bông, xã Thu Hoạch (nay là Thạch Châu), huyện Can Lộc, Hà Tĩnh; năm 1787 định cư ở thôn Thụy Khuê (làng Thầy) dưới núi Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Sơn Tây (nay thuộc TP Hà Nội).

Ông học giỏi, đỗ hai khoa Tú tài 1807 và 1819 nên được gọi là Kép Thầy. Tuy không đỗ kỳ thi Hội song vẫn được triều đình bổ làm Biên tu ở Viện Hàn lâm. Năm 1824, ông được cử làm Phó sứ sang Trung Quốc. Năm 1828 được bổ làm Phủ thừa Thừa Thiên, năm sau thăng Hiệp trấn Quảng Nam nhưng chỉ được vài tháng đã bị giáng vì phạm lỗi, về giữ chức Hàn lâm Thị độc ở Huế.

Năm 1830, Phan Huy Chú được làm Phó sứ sang Trung Quốc nhưng khi về thì lại bị cách chức, cuối năm ấy phải đi phục vụ đoàn thuyền ngoại giao qua Inđônêxia. Năm 1834 xong việc về nước được dùng lại, bổ vào làm Tư vụ Bộ Công. Sau ông cáo bệnh xin hưu trí rồi chuyển về sống và dạy học ở làng Thanh Mai, huyện Tiên Phong (nay là xã Vạn Thắng, huyện Ba Vì). Ông mất năm 1840, hưởng dương 58 tuổi.

Tác phẩm

Các tác phẩm chính do Phan Huy Chú để lại bao gồm:

  • Lịch triều hiến chương loại chí,
  • Hoàng Việt dư địa chí,
  • Mai Phong du Tây thành dã lục,
  • Hoa triều thiều ngâm lục (tập thơ làm khi đi sứ Trung Quốc),
  • Hải trình chí lược,
  • Hoa trình tục ngâm,
  • Lịch đại điển yếu thông luận,
  • Dương trình ký kiến (ghi chép khi đi Giang Lưu Ba, Inđônêxia).

Lưu danh

Tên ông được đặt thành tên phố tại thủ đô và nhiều nơi khác ở Việt Nam.

  • Phố Phan Huy Chú: phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội

Đông Tỉnh NCCong